Saturday, September 24, 2011

Photobucket မွာပဲ ကိုယ့္ဓါတ္ပံုေတြ အေပၚမွာ ကိုယ္လုိခ်င္တဲ့စာသားေလးေတြေရးႀကမယ္..

Photobucket မွာပဲ ကိုယ့္ဓါတ္ပံုေတြ အေပၚမွာ ကိုယ္လုိခ်င္တဲ့စာသားေလးေတြေရးႀကမယ္..

ဒီတစ္ခါလည္း မ်ဳိး တုိ့က Photobucket မွာပဲ ကိုယ့္ဓါတ္ပံုေတြ အေပၚမွာ
ကိုယ္လုိခ်င္တဲ့စာသားေလးေတြေရးႀကမယ္...

(ျမန္မာ လုိေတာ့မရပါ အဂၤလိုသာ ေရးသားႏုိင္တာပါ...)

(၁)-ဖုိတုိဘက္ကပ္က ကိုယ္လုိခ်င္တဲ့ပံုတစ္ပံုကို ဖြင့္လုိက္ပါ...
ပံုေလးကို ေထာက္လုိက္ရင္ အေပၚနားေလးမွာ Edit ဆုိတာေလးကို ကလစ္လုိက္ပါ...
Image Hosting by PictureTrail.com

(၂)-Basic ( Crop - Resize - Rotate - Flip - Adjust )
ဒါေတြကလည္း ဓါတ္ပံုကို ႀကိဳက္သလုိ လုပ္ယူႏုိင္တဲ့ ေနရာေလးေတြပါ ...
လုိက္လုပ္ႀကည့္ပါေနာ္ သိလာပါလိမ့္မယ္...
Image Hosting by PictureTrail.com

(၃)-Decorate ဆုိတာကိုကလစ္လုိက္ပါ...
Image Hosting by PictureTrail.com

Text - ရုိးရုိး စာေရးမယ္
Glitter Text - စာေလးေတြ လွဳပ္ရွားေအာင္ ေရးမယ္
Stickers - ကိုယ္လုိခ်င္တဲ့ စေတကာေလးေတြ ထည့္မယ္
Borders - ေဘးေဘာင္ေလးေတြေနာ္...

(၄)-လုိခ်င္တဲ့စာသားေလးေတြ ေရးမယ္...
စာေလးေတြေရးျပီးတဲ့အခ်ိန္မွာ စာသားက အျဖဴေရာင္ဘက္ဂေရာင္းျဖစ္ေနပါလိမ့္မယ္...
Image Hosting by PictureTrail.com

(၅)-ေနာက္ခံကုိ ပလိန္းလုိခ်င္ ညာဘက္ေဘးနားမွာ Transparent ဆုိတာေလးကို အမွန္ျခစ္ေလး ျခစ္ေပးလုိက္ပါ...
Image Hosting by PictureTrail.com

(၆)-ဒီလုိေလးမွ ဘက္ဂေရာင္းက ပလိန္းျဖစ္ျပီး စာသားေတြက ႀကည့္လုိ့လွမွာပါ...
ျပီး ေအာက္နားမွာပဲ စာလံုးဒီဇုိင္းေျပာင္းမယ္ အေရာင္ေျပာင္းမယ္ အားလံုးလုပ္ေဆာင္သြားပါ...
စာသားကို စိတ္ႀကိဳက္ျဖစ္ျပီဆုိရင္...စေတကာေလးေတြ ထည့္ပါ...
စိတ္ႀကိဳက္ျဖစ္ျပီဆုိရင္ေတာ့ Save a Copy ကို ကလစ္ေပးျပီးသိမ္းလုိက္ပါ...
Image Hosting by PictureTrail.com


(၇)-သိမ္းျပီးျပီ ဆုိရင္ေတာ့ မ်ဳိး တုိ့လုပ္ေဆာင္မွူအားလံုးျပီးသြားပါျပီ...
ရလာမဲ့ ပံုေလးကေတာ့ ဒီပံုစံေလးပဲ ျဖစ္ပါတယ္...
Image Hosting by PictureTrail.com


မ်ဳိးဆုိလုိခ်င္တာက ဖုိတုိဘက္ကပ္ တစ္ခုထဲနဲ့ ပံုေတြကို ကိုယ္ႀကိဳက္သလုိ လုပ္ေဆာင္သြားလုိ့ရပါတယ္
လုိသလုိ ခ်ဲ့မယ္ ေသးမယ္ ဒီဇုိင္းယူမယ္ စာေ၇းမယ္ စသျဖင့္ လုပ္ေဆာင္ ႏုိင္တာကို အားလံုးကို သိေစခ်င္လုိ့
ေ၀မွ် ေပးလုိက္ပါတယ္ေနာ္...

အားလံုးပဲ
အဆင္ေျပေစဖုိ့
မ်ဳိး
ကြန္ပ်ဴတာအျခခံ အပိုင္း(၁၁)

အခုအပိုင္းမွာ မိမိကြန္ပ်ဴတာမွ File မ်ားကို ဘယ္လိုကူးမယ္၊ ဘယ္လိုေရႊ ့မယ္ဆိုတာနဲ ့ ပတ္သက္ၿပီး ပထမဆံုး ရွင္းျပပါမယ္…

Move and Copy Files
File မ်ားကို ေရႊ ့ျခင္းနဲ ့ ကူးျခင္း

You can move or copy your files when you want to take work home, share documents with a colleage or recoganize files on your hard drive. Copying files is also useful for making backup copies.
When you move a file, you delete the file from its original location.
When you copy a file, you create a second file that is exactly the same as the first, you can place the copy in another folder on your computer, on a network drive, on a memory stick. If you create a copy in the same folder, Windows will add “Copy of” to the file name.

မိမိ ကြန္ပ်ဴတာမွ File မ်ားကို သူငယ္ခ်င္းမ်ားထံ ေပးပို ့လိုသည္ျဖစ္ေစ၊ သူငယ္ခ်င္းမ်ားထံမွ မိမိလိုခ်င္သည့္ File မ်ားကို မိမိကြန္ပ်ဴတာထဲသို ့ ထည့္သြင္းလိုသည္ျဖစ္ေစ File မ်ားကို ေရႊ ့ျခင္းနဲ ့ ကူးယူျခင္းမ်ား ျပဳလုပ္ႏိုင္ပါတယ္… File ကူးယူျခင္းဟာ မိမိ File မ်ားကို Backup copies မ်ားအျဖစ္ သိမ္းထားရာမွာ အသံုး၀င္ပါတယ္…
File တစ္ခုကို ေရႊ ့ျခင္းျပဳလုပ္ပါက မိမိက ၄င္း File ကို မူလေနရာမွ ဖ်က္ပစ္လိုက္ျခင္း ျဖစ္ပါတယ္…
File တစ္ခုကို ကူးျခင္းျပဳလုပ္ပါက မိမိကူးသည့္ File ႏွင့္ ထပ္တူညီေသာ ေနာက္ File တစ္ခုကို ထပ္မံျပဳလုပ္လိုက္ျခင္းပင္ ျဖစ္ပါတယ္… မိမိကူးလိုက္သည့္ File ကို မိမိကြန္ပ်ဴတာရဲ့ တျခားေသာ Folder ထဲတြင္ ထားႏိုင္သကဲ့သို ့ Memory Stick ထဲတြင္လည္း ထားႏိုင္ပါတယ္… တကယ္လို ့ တူညီတဲ့ Folder ထဲမွာပဲ ထားလွ်င္ မိမိ File နာမည္ေရွ ့တြင္ “Copy of” လို ့ တပ္ေပးထားမွာ ျဖစ္ပါတယ္…

You can also move and copy folders. When you move or copy a folder, all files in the folder are also moved or copied.
File ကဲ့သို ့ပင္ Folder မ်ားကိုလည္း ေရႊ ့ႏိုင္၊ ကူးႏိုင္ပါတယ္… Folder ကို ေရႊ ့ျခင္း (သို ့မဟုတ္) ကူးျခင္းျပဳလုပ္လွ်င္ Folder အတြင္းမွ File မ်ားအားလံုးကိုပါ ေရႊ ့ျခင္း၊ ကူးယူျခင္းျဖစ္သြားမွာပါ….

When you drag and drop a file, the result depends on the file’s destination. When you drag a file to a new location on the same drive, Windows moves the file. When you drag a file onto a different drive, Windows copies the file.
တကယ္လို ့ File တစ္ခုကုိ Mouse ျဖင့္ ေထာက္ၿပီး ဆြဲယူၿပီး လႊတ္ခ်လိုက္လွ်င္ File ကို လႊတ္ခ်မဲ့ ေနရာေပၚမူတည္ၿပီး ေရႊ ့ျခင္း (သို ့မဟုတ္) ကူးယူျခင္း ျဖစ္သြားမွာပါ…
တကယ္လို ့ File တစ္ခုကို တူညီတဲ့ Drive မွာပဲ ဆြဲယူၿပီး လႊတ္လိုက္မယ္ဆိုရင္ Windows က အဲဒီ့ File ကို ေရႊ ့ေပးလိုက္မွာပါ…
တကယ္လို ့ File တစ္ခုကို မတူညီတဲ့ Drive ေပၚကို ဆြဲယူၿပီး လႊတ္ခ်လိုက္မယ္ဆိုရင္ Windows က အဲဒီ့ File ကို ကကူးေပးလိုက္မွာ ျဖစ္ပါတယ္…

Move Files
  1. Select the files you want to move.
  2. Position the mouse over one of the files.
  3. Drag the files to new location.

၁။ မိမိေရႊ ့လိုေသာ Files မ်ားကို ေရြးခ်ယ္ထားပါ။
၂။ ေရြးခ်ယ္ထားေသာ Files မ်ားအနက္ File တစ္ခုေပၚတြင္ Mouse Pointer ကို ထားပါ။
၃။ Mouse Left Button ကို File ေပၚတြင္ ဖိထားၿပီး မိမိထားလိုေသာေနရာသို ့ ဆြဲယူသြားပါ။

တစ္နည္း။ ။ Mouse ကိုင္တာ မကၽြမ္းက်င္ဘူးဆိုရင္ေတာ့ Mouse Press & Drag ကို မသံုးပဲ မိမိေရႊ ့လိုတဲ့ File ေပၚမွာ Mouse Pointer ထားၿပီး Right Click >>> Cut လို ့ Click လုပ္ပါ။

ၿပီးလွ်င္ မိမိထားလိုေသာေနရာတြင္ Mouse Pointer ကိုထားၿပီး Right Click >>> Paste ျပဳလုပ္႐ံုပါပဲ။


Copy Files
  1. Select the files you want to copy.
  2. Position the mouse over one of the files.
  3. Press and hold down the Ctrl key.
  4. Still holding down the Ctrl key, drag the files to the new location. When copying files, a plus sign + appears under the mouse pointer.

၁။ မိမိကူးလိုေသာ File မ်ားကို ေရြးခ်ယ္ထားပါ။
၂။ ေရြးခ်ယ္ထားေသာ File မ်ားအနက္ File တစ္ခုေပၚတြင္ Mouse Pointer ကို ထားပါ။
၃။ Keyboard မွ Ctrl Key ကို ဖိထားပါ။
၄။ Ctrl Key ကို ဖိထားလ်က္အေနအထားျဖင့္ File ကို ေထာက္၍ Mouse Left Button ဖိၿပီး မိမိကူးထားလိုေသာေနရာသို ့ ဆြဲယူသြားပါ။ File မ်ားကူးေသာအခါ Mouse Pointer ေအာက္ဖက္တြင္ Plus sign + ေပၚေနမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

တစ္နည္း။ ။ Mouse ကိုင္တာ မကၽြမ္းက်င္ဘူးဆိုရင္ေတာ့ Mouse Press & Drag ကို မသံုးပဲ မိမိကူးလိုတဲ့ File ေပၚမွာ Mouse Pointer ထားၿပီး Right Click >>> Copy လို ့ Click လုပ္ပါ။

ၿပီးလွ်င္ မိမိထားလိုေသာေနရာတြင္ Mouse Pointer ကိုထားၿပီး Right Click >>> Paste ျပဳလုပ္႐ံုပါပဲ




Copy Files to a Memory Stick
  1. Select the files you want to copy to a memory stick.
  2. Right-click one of the files. A menu appears.
  3. Click Send To.
  4. Click the drive you want to receive a copy of the files.

၁။ Memory Stick ထဲကို File မ်ားကူးမယ္ဆိုရင္ မိမိကူးလိုတဲ့ File မ်ားကို ေရြးခ်ယ္(Highlight) ထားပါ။
၂။ ေရြးခ်ယ္ထားေသာ File မ်ားအနက္ File တစ္ခုေပၚတြင္ Mouse Pointer ကို ထားၿပီး Right Click ျပဳလုပ္ပါ။
၃။ ေပၚလာေသာ Shortcut Menu ထဲမွ Send to ဆိုတာကို Click လုပ္ပါ။
၄။ မိမိ File မ်ားကို ကူးလိုတဲ့ Memory Stick Drive ကို Click ျပဳလုပ္ပါ။





Delete Files

You can remove documents, folders and programs you no longer need to free up space on your computer. If you delete a folder, Windows erases all the files and folders inside the folder. To protect you from accidentally erasing files, Windows stores deleted files in the Recycle Bin.
မိမိကြန္ပ်ဴတာရဲ့ Hard Disk မွာ မလိုအပ္တဲ့ Document ေတြ၊ Folder ေတြ၊ Program ေတြကို ဖ်က္ပစ္ရပါမယ္။ ဒါမွ မိမိသိမ္းဆည္းလိုေသာ အခ်က္အလက္မ်ား သိမ္းဆည္းရန္ ေနရာလြတ္ ရရိွမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ Folder ကို ဖ်က္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ အဲဒီ့ Folder ထဲမွာ သိမ္းထားတဲ့ File ေတြ၊ Folder ေတြအားလံုးကို ဖ်က္သြားမွာပါ။ Files မ်ားကို ႐ုတ္တရက္ ဖ်က္မိျခင္းမွ ကာကြယ္ရန္ Windows က Recycle Bin လို ့ ေခၚတဲ့ အမိႈက္ပံုးထဲကို ေခတၱ သိမ္းထားေပးမွာပါ။

As a precaution, Windows asks you to confirm the files you are erasing. Make sure you do not delete system files required to run Windows or files required by programs you still use. Do not delete any file unless you are certain you no longer need the file.
Files မ်ားကို ဖ်က္တယ္ဆိုရင္ Windows က ဖ်က္မွာ ေသခ်ာလားလို ့ ေမးတတ္ပါတယ္။ ကိုယ္အသံုးျပဳေနတဲ့ Programs ေတြမွာ လိုအပ္တဲ့ System Files မ်ား၊ Windows အသံုးျပဳေနတဲ့ System Files မ်ားကို မဖ်က္မိဖို ့ အထူးသတိျပဳရပါမယ္။ လံုး၀ မဖ်က္မိပါေစနဲ ့။

Before you delete documents, consider the value of the documents. You may want to save a copy on a memory stick or a backup drive. The cost of memory stick and drive is small compared to the cost of recreating a document.
စာတစ္ခုကို ဖ်က္ေတာ့မယ္ဆိုရင္ ဒီစာဟာ မိမိအတြက္ အသံုးလိုမလို အရင္ စဥ္းစားပါ။ Memory Stick သို ့မဟုတ္ Backup Drive (တစ္နည္း) External Hard Disk ေတြမွာ ကူးယူထားႏိုင္ပါတယ္။

  1. Select the files you want to delete.
  2. Press the Delete key. A dialog box appears confirming the deletion.
  3. Click Yes to delete the files. The files disappear.
Windows places the files in the Recycle Bin.
You can immediately restore files you just deleted.
  1. Right-click a blank area in the window or on the desktop. A menu appears.
  2. Click Undo Delete.
Instead of performing steps 1 and 2, you can also click the Undo button in the window.

၁။ မိမိဖ်က္လိုေသာ Files မ်ားကို ေရြးခ်ယ္ (Highlight) ထားပါ။
၂။ Keyboard မွ Delete Key ကို ႏိွပ္လိုက္႐ံုပါပဲ။ ဒီအခါ ဖ်က္မွာ ေသခ်ာလားလို ့ ေမးတဲ့ Dialog Box ေပၚလာပါလိမ့္မယ္။




၃။ Yes လို ့ Click လုပ္လိုက္ရင္ေတာ့ ဖ်က္လိုက္တဲ့ Files မ်ား ေပ်ာက္သြားပါလိမ့္မယ္။
Windows က ဖ်က္လိုက္တဲ့ Files ေတြကို Recycle Bin ထဲမွာ ထားလိုက္တာပါ။

ဖ်က္လိုက္တဲ့ Files ေတြကို ခ်က္ျခင္း ျပန္ယူႏိုင္ပါတယ္။
၁။ Desktop ေပၚ (သို ့မဟုတ္) Window ရဲ့ လြတ္တဲ့ေနရာမွာ Mouse Right Click ျပဳလုပ္ပါ။ Shortcut Menu ေပၚလာပါလိမ့္မယ္။
၂။ Undo Delete ဆိုတာကို Click ျပဳလုပ္လိုက္ပါ။


ဒီ အခ်က္ ႏွစ္ခုျပဳလုပ္မဲ့အစား Window မွာပါတဲ့ Undo Button ကို Click လုပ္လည္း ရပါတယ္။ Keyboard ကေန ျပဳလုပ္မယ္ဆိုရင္ Ctrl+Z ပါ။ ဖ်က္ၿပီး ခ်က္ျခင္းျပန္လုပ္ရမွာပါ။

တကယ္လို ့ တစ္ခ်ိန္မွာ Recycle Bin ထဲ ေရာက္ေနတဲ့ File ကို ျပန္လိုခ်င္ရင္ Recycle Bin ထဲက ျပန္လိုခ်င္တဲ့ File ေပၚမွာ Mouse ထားၿပီး Right Click >>> Restore Click ျပဳလုပ္႐ံုပါပဲ။
Recycle Bin ထဲမွာ ဘာ File မွ ရိွမေနခ်င္ရင္ေတာ့ ပံုမွာ အနီ၀ိုင္းျပထားတဲ့အတိုင္း Empty the Recycle Bin ဆိုတာကို Click လုပ္႐ံုပါပဲ။





ဒီတစ္ခါ ေမးခြန္း အေမးအေျဖေလးနဲ ့ ရွင္းျပပါမယ္။

How do I delete a confidential file so it cannot be recovered?
လံုး၀ ျပန္မယူခ်င္ေတာ့တဲ့ အေရးႀကီး File မ်ားကို ဘယ္လိုဖ်က္မလဲ။

Select the file and then press the Shift and Delete keys. The file will be deleted from your computer and will not appear in the Recycle Bin.
မိမိဖ်က္လိုတဲ့ File ကို ေရြးခ်ယ္ၿပီး Keyboard မွ Shift Key ကို ဖိထားၿပီး Delete Key ႏိွပ္လိုက္ပါက သင္၏ကြန္ပ်ဴတာတြင္ လံုး၀ဖ်က္ၿပီး ျဖစ္ေနပါလိမ့္မယ္။ Recycle Bin မွာ မရိွေတာ့ပါ။ ျပန္ယူခ်င္လို ့လည္း မရေတာ့ပါ။

Can I delete any file on my computer?
မိမိကြန္ပ်ဴတာမွ မည္သည့္ File ကို မဆို ဖ်က္ႏိုင္ပါသလား။

It is best to delete only the documents that you have created. If you want to delete other files or programs to free up space on your hard drive, you can use the Disk Cleanup tool.
မိမိကိုယ္တိုင္ျပဳလုပ္ထားေသာ စာမ်ားကိုသာ ဖ်က္သင့္ပါတယ္။ မိမိ Hard Disk မွာ ေနရာလြတ္မ်ား ျပန္လည္ရရိွလိုပါက Disk Cleanup Tool ကို အသံုးျပဳသင့္ပါတယ္။
Hard Disk Clean လုပ္ပံုကို ရွင္းျပခဲ့ၿပီး ျဖစ္ပါသည္။

Is there another way to delete a file?
File ကို ဖ်က္ႏိုင္ေသာ အျခားေသာနည္း ရိွပါသလား။

You can drag and drop a file to the Recycle Bin to delete the file.
မိမိဖ်က္လိုေသာ File ကို Mouse Left Button ျဖင့္ ဖိယူလာၿပီး Recycle Bin ထဲကို လႊတ္ခ်ႏိုင္ပါတယ္။
Mouse ကိုင္တာ ကၽြမ္းက်င္မွ သံုးပါ။

Are all deleted files placed in the Recycle Bin?
ဖ်က္တဲ့ Files ေတြအားလံုး Recycle Bin ထဲမွာ ထားတာလား။


Files deleted from memory stick or other removable disks are not placed in the Recycle Bin and cannot be recovered.
Memory Stick (သို ့မဟုတ္) အျခားေသာ Removable Disk (တစ္နည္း) External Hard Drive မ်ားမွ File မ်ားကို ဖ်က္လွ်င္ Recycle Bin ထဲ မထားပါ။ သို ့အတြက္ေၾကာင့္ Memory Stick ထဲမွ File မ်ားကို ဖ်က္လွ်င္ ျပန္ယူလို ့ မရေတာ့ပါ။

ယခု ေရးသားေသာ နည္းပညာအပိုင္းတြင္ Files မ်ားကို ေျပာင္းေရႊ ့ျခင္း၊ ကူးယူျခင္း၊ ဖ်က္ျခင္းတို ့တြင္ မိမိ ေရႊ ့ေျပာင္း၊ ကူးယူ၊ ဖ်က္လိုေသာ File မ်ားကို Select (ေရြးခ်ယ္) ေပးရပါသည္။

ေရြးခ်ယ္ပံုကို ေနာင္တြင္ အက်ယ္ေရးသားေဖာ္ျပေပးပါမည္။

အင္တာနက္ကို အသံုးျပဳရင္း ကြန္ပ်ဴတာနည္းပညာမ်ား တိုးတက္ၾကပါေစ။


Pa Kham Khan Suan(Artist Kyaw Kyaw Oo)
Source,Crazy BAG Family Online

လြမ္းဧကရီ
၁၈-၀၉-၂၀၁၁
စာေရးၿပီးခ်ိန္ - ေန ့လည္ ၁၁း၄၀ နာရီ

Tuesday, September 20, 2011

Youtube ah Video Editing Tool kingah sakta

ZomiDaily :: Wednesday ni akipan Youtube ah Video na upload khitsate Edit bawlphatkik theihnading in Youtbue te'n Tool khat behlap uhhi. Hih Tool hangin Youtube ah Video na upload sate olno takin Edit kibawlkik theiding ahih manin, Video puahphatnop aomciang nakpi takin lemtuam dinghi.
Na Youtube Video tungah "Edit Video" cih Button khat omding a, tuapan in Effect, Soundtrack te behlaptheih banah Video Clips tezong Trimming kibawltheiding ci'n Youtube Software Engineer John Gregg in genkhia hi.
"Tuciangciang Youtube ah na Video te na upload khitciang in bangmah ki puahpha, bawlpha youtubetheinawnlo hi. Ahihhang tuni akipan Youtube ah na Video upload sateng Tool thak zangin ki puahpha theitading hi." ci'n John Gregg in genbeh hi.
Youtube azangzang Video Maker pawlkhatin nidang in a Video apuahphat nopciang upload sa kipuahpha theilo ahih manin, aomsa pen Delete in aki puahphasa athakpen upload kikkul hi. Tua hileh tua Video tungtawnin Comments leh View Count cihtezong mangthang in athakpan kipatkik kul ahih manin nawngkai mahmah hi. Tu'nbel tuabang buaina omnawn loding ahih manin, Youtube ah Video akoihte adingin lemmahmah dinghi. ZomiDaily
ေလာကႀကီးမွာ ေယာက္်ားနဲ႔မိန္းမဆိုတဲ့ လူႏွစ္မ်ဳိးႏွစ္စားပဲရွိတယ္။ လိင္မတူတဲ့ ဒီလူႏွစ္မ်ဳိးႏွစ္စားက အခ်င္းခ်င္းဆဲြငင္တတ္ၾကသလို ခ်စ္ရည္လူးတဲ့စကားေတြကိုလည္း ေျပာဆိုတတ္ၾကတယ္။ ေယာက္်ားရဲ႕အျခားတစ္ျခမ္းက မိန္းမလို႔ဆိုရင္ မိန္းမရဲ႕အျခားတစ္ျခမ္းဟာလည္း ေယာက္်ားပဲျဖစ္ပါတယ္။ ေယာက္်ားမရွိတဲ့မိန္းမ၊ မိန္းမမရွိတဲ့ေယာက္်ားေတြဟာ အျခမ္းမျပည့္စံုသူေတြျဖစ္တယ္။ စက္ဝန္းတစ္ခုအျဖစ္ အျခမ္းႏွစ္ခုေပါင္းစပ္ၿပီး ေရွ႕ကိုေပ်ာ္ေပ်ာ္ရႊင္ရႊင္နဲ႔ ဆက္လွိမ့္ႏိုင္ဖို႔ ေမာင္ႏွံႏွစ္ဦးရဲ႕ ေပါင္းသင္းျခင္းအႏုပညာကို သင္ယူတတ္ေျမာက္ထားဖို႔ လိုပါလိမ့္မယ္။

အျပန္အလွန္ တန္ဖိုးထားႏွစ္သက္ျခင္း

ဇနီးေမာင္ႏွံအတြက္ အမွာစကား၊ မဂၤလာစကားေတြ အမ်ားႀကီးရွိေပမယ့္ အဲဒီစကားေတြရဲ႕ အေျခခံသေဘာတရားက “(၁) တစ္ဘက္လူရဲ႕ တန္ဖိုးထားႏွစ္သက္ခံရသူျဖစ္ေအာင္ ႀကိဳးစားပါ။ (၂) တစ္ဘက္လူကို တန္ဖိုးထားႏွစ္သက္တတ္သူျဖစ္ေအာင္ ႀကိဳးစားပါ”ဆိုတဲ့ အခ်က္ႏွစ္ခ်က္ကို ဆိုလိုျခင္းျဖစ္ပါတယ္။

အခ်စ္ရဲ႕တကယ့္အႏွစ္သာရက အခ်င္းခ်င္းႏွစ္သက္တာကို ရွာေဖြေတြ႔ရွိျခင္းပဲျဖစ္တယ္။ တန္ဖိုးထားႏွစ္သက္တာကို “ပန္း”လို႔တင္စားရင္ အခ်စ္က “အသီး”ပဲျဖစ္မယ္ထင္ပါတယ္။ ကိုယ္ခ်စ္တဲ့လူကို ခ်စ္ေၾကာင္း အရွက္အဝံ့မရွိ ထုတ္ေဖာ္ေျပာပါ။ ခ်ီးမြမ္း၊ ခ်ီးက်ဴးစကားေျပာဖို႔ ကပ္စီးမနဲပါနဲ႔။ သင့္ေတာ္တဲ့ေနရာ၊ ဆီေလ်ာ္တဲ့အမူအရာနဲ႔ ကိုယ္ခ်စ္တဲ့လူကိုေျပာတဲ့ “နင့္ကို ငါခ်စ္တယ္”ဆိုတဲ့ စကားတစ္ခြန္းဟာ တပ္တစ္တပ္ထက္ အင္အားႀကီးပါတယ္။ တန္ဖိုးထားႏွစ္သက္တယ္ဆိုတာက တစ္ဘက္သားကို အသိအမွတ္ျပဳျခင္း၊ အတည္ျပဳျခင္းနဲ႔ အားေပးေဖးမျခင္း စတာေတြကို ခံစားေစသလို ေက်နပ္အားရတဲ့ခံစားခ်က္ကိုလည္း ျဖစ္ေစပါတယ္။ နားလည္ျခင္းဆိုတဲ့အဓိပၸာယ္မွာ အသိအမွတ္ျပဳျခင္း၊ အတည္ျပဳျခင္း၊ ခ်ီးက်ဴးျခင္းနဲ႔ တန္ဖိုးထားႏွစ္သက္ျခင္းေတြ ပါပါတယ္။ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္ရဲ႕ရင္ထဲမွာ တန္ဖိုးထားႏွစ္သက္ျခင္းက လိုကိုလိုအပ္ပါတယ္။ ဒါဟာလည္း ဇနီးေမာင္ႏွံႏွစ္ဦးရဲ႕ ေပါင္းသင္ျခင္းလွ်ဳိ႕ဝွက္ခ်က္ထဲက တစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။

ခံစားမႈကို စုေဆာင္းျခင္း

လူတိုင္းရင္ထဲက အနက္ရႈိင္းဆံုးတစ္ေနရာမွာ ခံစားမႈေတြကို စုေဆာင္းထားတဲ့ ဘဏ္ေလးတစ္ခုရွိပါတယ္။ တကယ္လို႔ အဲဒီဘဏ္ေလးထဲမွာ အခ်စ္နဲ႔ရယ္ေမာစရာေတြကို အၿမဲစုထားရင္ ေပ်ာ္ရႊင္ျခင္း၊ ခ်မ္းေျမ့ျခင္းစတဲ့အရာေတြက တိုးတိုးလာသလို ၿပံဳးရယ္ျခင္း၊ ႏူးညံ့ျခင္း၊ အားေပးျခင္း၊ ႏွစ္သိမ့္ျခင္းစတဲ့ အတိုးအျမတ္ေတြကုိလည္း ျဖစ္ထြန္းေစပါတယ္။ တစ္ခါတေလမွာ တကိုယ္ေကာင္းဆန္မိ၊ မယုယမၾကင္နာျဖစ္မိၿပီး ဘဏ္ထဲဘာမွ မစုေဆာင္းမိရင္ေတာင္ ဘဏ္ကoverdraw မျဖစ္သြားႏိုင္ပါဘူး။ ၾကည္ႏူးေပ်ာ္ရႊင္ျခင္းေတြ စုေဆာင္းထားတာနည္းရင္ေတာ့ ျငင္းခုန္ရန္ျဖစ္တိုင္း ျပင္းထန္မႈေတြ ႀကီးက်ယ္ေစတတ္ပါတယ္။

ယံုၾကည္ျခင္းနဲ႔တန္ဖိုးထားႏွစ္သက္ျခင္းကို အေၾကြးစာရင္းထဲမွာပဲထားၿပီး စုေဆာင္းထားတာကိုပဲ အၿမဲထုတ္ထုတ္သံုးေနရင္လည္း ေနာက္ဆံုးမွာ ခံစားခ်က္ၿပိဳကဲြျခင္း၊ အိမ္ေထာင္ေရးအက္ေၾကာင္းထျခင္း စတဲ့ အပ်က္အဆီးထဲ ေရာက္သြားႏိုင္ပါတယ္။ လူ႔ဘဝက ရႈပ္ေထြးေပြလီလြန္းပါတယ္။ တစ္ခါတေလမွာ ကၽြန္မတို႔ဟာ အထိန္းအခ်ဳပ္မဲ့ၿပီး တစ္ဘက္လူ၊ ကိုယ့္အိမ္ေထာင္ဖက္ကို ထိခိုက္နာက်င္ေအာင္ လုပ္မိတတ္ပါတယ္။ ခံစားမႈဘဏ္အေကာင့္ေလး overdrawမျဖစ္သြားေစတဲ့ အေကာင္းဆံုးနည္းက ဘဏ္ထဲကို နာလိုဖြယ္စကား၊ ခ်စ္ခင္ႏွစ္သက္တဲ့ခံစားမႈ၊ တန္ဖိုးထားျမတ္ႏိုးတဲ့ အျပဳအမူေတြ အၿမဲတမ္း စုေဆာင္းေနဖို႔ပဲျဖစ္ပါတယ္။

ကိုယ္ပိုင္လြတ္လပ္မႈ

လက္ဘႏြတ္စာေရးဆရာ (Kahlil Gibran)က “ႏွစ္ခုကို တစ္ခုျဖစ္ေအာင္ ေပါင္းတဲ့အထဲမွာ ေနရာလပ္ေလးတစ္ခုေတာ့ ရွိဖို႔လိုတယ္”လို႔ ဆိုခဲ့ပါတယ္။ တေယာႀကိဳးေတြဟာ အသံတစ္သံထဲမွာ တုန္ခါေနတယ္ဆိုေပမယ့္ ႀကိဳးတိုင္းမွာ မတူတဲ့အသံကိုယ္စီနဲ႔ ကဲြျပားၾကပါတယ္။ ဒါမွလည္း သာယာနာေပ်ာ္ဖြယ္ေကာင္းတဲ့ အသံေတြကို တီးခတ္ႏိုင္မွာျဖစ္တယ္။ အိမ္ေထာင္ေရးဆိုတာ တစ္ဦးခ်င္းရဲ႕လြတ္လပ္မႈ၊ တစ္ဦးခ်င္းရဲ႕ ဒီမုိကေရစီျဖစ္တယ္။ “နင္က ငါ့ဟာပါ”လို႔ သံသယမလြန္ကဲပါနဲ႔။ ဒါဟာ အခ်စ္အိမ္ေလးကို ေလွာင္အိမ္အခ်ဳပ္ျဖစ္ေအာင္ ဖန္တီးလိုက္တာနဲ႔ အတူတူပါပဲ။ အခ်စ္ကို အဓြန္႔ရွည္တည္တံေစခ်င္ရင္ ဂရုတစိုက္နဲ႔ ျပဳစုပ်ဳိးေထာင္ေပးရပါတယ္။ ဒါဟာ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုေျပာင္းလဲဖို႔ ေျပာေနတာမဟုတ္သလို တျခားသူကိုေျပာင္းလဲႏိုင္ဖို႔ ႀကိဳးစားခိုင္းတာလည္း မဟုတ္ပါဘူး။ သင့္ေတာ္တဲ့အေျခအေနတစ္ခု၊ ေနရာတစ္ခုျဖစ္ေအာင္ အခ်င္းခ်င္းထိန္းညႇိဖို႔၊ အတူတကြဆိုေပမယ့္လည္း ကိုယ္ပိုင္ေနရာေလးရွိဖို႔ေတာ့ လိုအပ္ပါတယ္။ အိမ္ေထာင္ေရးဆိုတဲ့ေျမႀကီးထဲမွာ ကိုယ္ပိုင္အပင္ေလးႏွစ္ပင္ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ရွင္သန္ႀကီးထြားေစျခင္းအားျဖင့္ ေပ်ာ္ရႊင္တဲ့အသီးအပြင့္ေတြကို ေဝေဝဆာဆာ ဖူးပြင့္ေစႏိုင္ပါတယ္။

အျပန္အလွန္ ေလးစားျခင္း

“သင့္ကို လူေတြဘယ္လို ဆက္ဆံေစခ်င္ရင္ လူေတြကို သင္လည္းဘယ္လိုဆက္ဆံပါ”ဆိုတဲ့ စကားအတိုင္း အိမ္ေထာင္ေရးတည္ၿမဲဖို႔ အဓိကအေရးပါတဲ့အခ်က္က အခ်င္းခ်င္းေလးစားတတ္ဖို႔ပဲျဖစ္ပါတယ္။ တစ္ဘက္သားကို ေလးစားတတ္မွ တစ္ဘက္သားရဲ႕ေလးစားမႈကိုရမွာျဖစ္တယ္။ တစ္ဘက္သားကို ေလးစားတတ္ရံုတင္မက သူ႔မိဘ၊ သူ႔ညီအစ္ကိုေမာင္ႏွမ၊ ေဆြမ်ဳိးသားခ်င္းေတြကိုပါ ေလးစားတတ္ရပါမယ္။ တကယ္လို႔ တစ္ဘက္သားရဲ႕မိသားစုကို မေလးစား၊ မထီမဲ့ျမင္ျပဳတယ္။ တခ်ဳိ႕က တစ္ဘက္ရဲ႕မိသားစုကို ကိုယ့္ၿပိဳင္ဖက္လုိ သေဘာထားတယ္။ ဒါဟာ အင္မတန္ ရုပ္ဆိုးအၾကည္တန္တဲ့ တံုးအမႈပါ။ ဒီလိုလုပ္ျခင္းအားျဖင့္ ကိုယ့္ကိုယ္ကို အထီးက်န္ကမာၻထဲ တြန္းပို႔ေနသလို သင့္ရဲ႕အိမ္ေထာင္ေရးကိုလည္း ၿပိဳက်ပ်က္ဆီးေစႏိုင္ပါတယ္။

ေငြေၾကးနဲ႔အခ်စ္…. မိသားစုရဲ႕အေျခခံမွာ ေငြေၾကးနဲ႔အခ်စ္ တစ္ခုခုလစ္ဟေနလို႔မျဖစ္ပါဘူး။ ေျပာေနက်စကားအတိုင္းေျပာရရင္ အခ်စ္ဆိုတာလိုအပ္သလို ေပါင္မုန္႔ဆိုတာလည္း လိုအပ္ပါတယ္။ ေငြေၾကးမရွိရင္ အခ်စ္ကိုသက္ေရာက္တတ္တာကိုေတာ့ ဘယ္သူမွျငင္းဆန္လို႔ မရႏိုင္ခဲ့ပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ ေငြေၾကးက ေကာင္းက်ဳိးကိုလည္းျဖစ္ေစသလို ဆိုးက်ဳိးကိုလည္း ျဖစ္ေစပါတယ္။ မိသားစုဘဝမွာ ေငြေၾကးကို အရမ္းအေလးထားလို႔ မျဖစ္ပါဘူး။ “စီးပြားေရးစီမံကိန္း”ဆိုၿပီး တစ္ဘက္သားကို ထိန္းခ်ဳပ္ျခယ္လွယ္တာမ်ဳိး၊ တစ္ဘက္သားကို ေငြေၾကးနဲ႔ပတ္သက္တဲ့လုပ္ပိုင္ခြင့္ မေပးတာမ်ဳိး ျဖစ္ေစတတ္လို႔ပါ။ သင့္ရဲ႕ဒီလိုစီမံကိန္းကို မခံမရပ္ႏိုင္တဲ့တစ္ေန႔မွာ မိသားစုအိမ္ငယ္ေလးထဲကေန သူထြက္ေျပးသြားတတ္ပါတယ္။ ဒီလိုအခ်ိန္ေရာက္မွ ေငြေၾကးဆိုတာ ျဒပ္မဲ့၊ လူကမွ သက္ရွိ၊ လူသာလွ်င္ ခ်စ္ျခင္းအေဆာက္အဦးႀကီးရဲ႕ ထုပ္တန္းဆုိတာကို သင္သိလာမွာျဖစ္တယ္။

ဖူးစာကံကို တန္ဖိုးထားပါ

“ေရွးဘဝရဲ႕အတိတ္ကံေၾကာင့္ ဒီဘဝမွာလာေတြ႔ၾကတယ္”ဆိုတဲ့အတိုင္း အေျပာက်ယ္တဲ့ေလာကႀကီးမွာ ကၽြန္မတို႔ဟာ ကၽြန္မတို႔ရဲ႕အျခားတစ္ျခမ္းနဲ႔ လာဆံုခဲ့ၾကတယ္။ အတိတ္ကံ ဘယ္ေလာက္ေကာင္းခဲ့သလဲ! ဒါေၾကာင့္ ဒီကံကို ကၽြန္မတို႔တန္ဖိုးထားသင့္ပါတယ္။ ဖူးစာကံေၾကာင့္ လာဆံုၾကတဲ့ ဒီအိမ္ေထာင္ေရးကို တီဗီၾကည့္သလိုမ်ဳိး အခ်ိန္မေရြး ဟိုခ်န္နယ္ခ်ိန္း၊ ဒီခ်န္နယ္ခ်ိန္း မလုပ္သင့္ပါဘူး။ ပထမအိမ္ေထာင္ေရးမွာ တည္ၾကည္ေလးနက္မႈမရွိသူဟာ ဒုတိယအိမ္ေထာင္ေရးကိုလည္း ေကာင္းေကာင္းလည္ပတ္ေစႏိုင္မွာ မဟုတ္ပါဘူး။ လူသားေတြရဲ႕ စဥ္းစားေတြးေခၚမႈ၊ အသိဉာဏ္ရွိမႈနဲ႔ ေျပာင္းလဲတတ္တဲ့ခံစားခ်က္ေတြက ေယာက္်ားနဲ႔မိန္းမရဲ႕ ေပါင္းသင္းျခင္းတည္ၿမဲေရးကို သက္ေရာက္ေစတတ္ပါတယ္။ တကယ္လို႔ ကယ္တင္လို႔မရႏိုင္ေတာ့တဲ့ ေသကဲြအိမ္ေထာင္ေရးမဟုတ္ခဲ့ရင္ အတတ္ႏိုင္ဆံုး ႀကိဳးစားကုသပါ။ လက္စတဲြၿပီဆိုတာနဲ႔ “ပ်ဳိမ်စ္တဲ့လက္ကေန အိုမင္းတဲ့လက္ျဖစ္သည္အထိ” တဲြပါ။ စကားတစ္ခြန္းေၾကာင့္၊ အခက္အခဲေလးတစ္ခုေၾကာင့္နဲ႔ လက္တဲြမျဖဳတ္လိုက္ပါနဲ႔။

ေပးဆပ္တတ္ပါေစ

လူအမ်ားက “အခ်စ္ခံ”ရတာကို ႏွစ္သက္တတ္ၾကၿပီး “ခ်စ္ဖို႔”ကိုေတာ့ ေမ့ေနတတ္ၾကတယ္။ ကိုယ့္ကိုယ္ကို ဘယ္လိုခ်စ္ဖို႔ေကာင္းေအာင္ ေနမလဲဆိုတာကိုပဲသိၾကၿပီး တစ္ဘက္သားကို ဘယ္လိုခ်စ္မယ္၊ ဘယ္လိုဂရုစိုက္မယ္ဆိုတဲ့ ေျခလွမ္းကိုေတာ့ စမလွမ္းခ်င္ခဲ့ၾကဘူး။ တကယ့္အခ်စ္က အရာရာအားလံုးကို “ေပးဆပ္”တာပါ၊ “ရယူ”တာ မဟုတ္ပါဘူး။ ကိုယ့္ရဲ႕ခြန္အားနဲ႔ သူ႔ရဲ႕ခြန္အားကို တက္ၾကြေစတာပါ။ ေပးဆပ္ျခင္းက ရယူျခင္းထက္ လူကိုပိုေပ်ာ္ရႊင္ေစပါတယ္။ ေပးဆပ္လိုက္ရလို႔ ဆံုးရႈံးခ်ဳိ႕ငဲ့သြားတာ မဟုတ္ပါဘူး။ ေပးဆပ္လိုက္ရလို႔ ဘဝကျဖစ္တည္သြားတာပါ။ အခ်စ္ဆိုတာ ျဖဴစင္သန္႔ရွင္းတဲ့အရာပါ။ အခ်စ္ထဲမွာ ေတာင့္တမႈေတြ၊ အက်ဳိးအျမတ္ေတြ ေရာစပ္မေနသင့္ပါဘူး။ အခ်စ္ဆိုတာ မွ်ေဝျခင္းပါ၊ တစ္ဘက္သတ္မဟုတ္ပါဘူး။ အခ်စ္ဆိုတဲ့အရာထဲမွာ ဂရုစုိက္ျခင္း၊ တာဝန္ယူျခင္း၊ ေလးစားျခင္း စတဲ့အသိဉာဏ္ေတြ ပါပါတယ္။ “သူ႔ထဲမွာ ကိုယ္ရွိၿပီး ကိုယ့္ထဲမွာ သူရွိ”တာဟာ အိမ္ေထာင္ေရးရဲ႕ အျမင့္ဆံုးအဆင့္ျဖစ္ပါတယ္။

အျပန္အလွန္ ၾကင္နာျခင္း

ေယာက္်ားေလးပဲျဖစ္ျဖစ္၊ မိန္းကေလးပဲျဖစ္ျဖစ္ ၾကင္နာတတ္သူနဲ႔အၾကင္နာခံခ်င္သူေတြ ျဖစ္ၾကပါတယ္။ သင္ေတြ႔ဆံုခဲ့တဲ့သူက လူေတြကိုပဲၾကင္နာတတ္ၿပီး အၾကင္နာမခံခ်င္တဲ့ ဖခင္လိုေယာက္်ားမ်ဳိး၊ မိခင္လို မိန္းမမ်ဳိးလို႔ မထင္လိုက္ပါနဲ႔။ ဇနီးေမာင္ႏွံဆိုတာ တူတစ္စံုနဲ႔တူပါတယ္။ ဘဝထဲက ခ်ဥ္၊ ငံ၊ စပ္၊ ခါးအရသာေတြကို အတူတကြ ခံစားသင့္ပါတယ္။ သူ(သူမ)အလုပ္ျပန္ခ်ိန္ ေရေအးေလးတစ္ခြက္ကမ္းတာ၊ သူအိပ္ေပ်ာ္ခ်ိန္ ေစာင္ေလးၿခံဳေပးတာ… ဒါေတြဟာ မေျပာပေလာက္တဲ့ အျပဳအမူဆိုေပမယ္ အခ်စ္ကို အဓြန္႔ရွည္ေစတယ္၊ အၾကင္နာေတြ ႏွလံုးသားထဲ တစိမ့္စိမ့္ဝင္ေစတယ္၊ အိမ္ေထာင္ေရးကို ထာဝရတည္ၿမဲေစပါတယ္။

ခြင့္လႊတ္ျခင္းကို သင္ယူပါ

ဝတ္စားဆင္ယင္မႈရဲ႕ အျမင့္ဆံုးအဆင့္က ဆဲြေဆာင္မႈရွိျခင္းဆိုရင္ အခ်စ္ရဲ႕အျမင့္ဆံုးအဆင့့္က ခြင့္လႊတ္ျခင္းပဲျဖစ္မယ္ ထင္ပါတယ္။ အိမ္ေထာင္ေရးကို မွန္မွန္ကန္ကန္လည္ပတ္ႏိုင္ဖို႔ဆိုတာ ဇနီးေမာင္ႏွံႏွစ္ဦးလံုး အခ်င္းခ်င္း လိုက္ေလ်ာညီေထြေအာင္ ေနတတ္ရံုမက အေပးအယူလည္းသင့္ဖို႔ လိုပါတယ္။ အိမ္ဆိုတာ ခ်စ္ျခင္းေမတၱာအေၾကာင္း ေျပာဖို႔ေနရာေလးပါ။ အက်ဳိးအေၾကာင္းမသင့္တဲ့အရာေတြ ျငင္းခုန္တဲ့ေနရာမဟုတ္ပါဘူး။ ဒႆနပညာရွင္တစ္ဦးက “မဂၤလာမေဆာင္ခင္ မ်က္လံုးႏွစ္လံုးကို က်ယ္က်ယ္ဖြင့္ပါ။ မဂၤလာေဆာင္ၿပီးရင္ မ်က္လံုးတစ္လံုးကို မွိတ္ထားပါ”လို႔ ဆိုခဲ့ပါတယ္။ လူတိုင္း ေျခာက္ပစ္မကင္းႏိုင္ပါဘူး။ ဒီလူကို ခ်စ္ႀကိဳက္ခဲ့တယ္ဆိုတာက သူ႔မွာ သင့္ကိုဆဲြေဆာင္ႏိုင္တဲ့အရာ ရွိခဲ့လို႔ပဲ မဟုတ္ပါလား?

တကယ္လို႔ လူတစ္ေယာက္ကို သင္ႏွစ္ႏွစ္ကာကာခ်စ္တယ္ဆိုရင္ သူ႔ရဲ႕အရာရာကို ခြင့္လႊတ္နားလည္ႏိုင္ဖို႔ ႀကိဳးစားပါ။ တကယ္လို႔ လူတစ္ေယာက္ကို သင္ခြင့္လႊတ္နားလည္တယ္ဆိုရင္ သူ႔ကိုသင္အရမ္းခ်စ္လို႔ပါပဲ။ ခြင့္လႊတ္ျခင္းက အခ်င္းခ်င္းဆက္ဆံေျပာဆိုမႈကို ေခ်ာေမာေျပျပစ္ေစႏိုင္သလို သင့္ကိုလည္း စိတ္ခ်မ္းသာေျပာရႊင္မႈေတြ ေပးႏိုင္ပါတယ္။

နားလည္ေပးပါ

ဇနီးေမာင္ႏွံၾကားမွာ အခ်င္းခ်င္း “နားလည္”တတ္ရပါတယ္။ “နားလည္ျခင္း”ဆိုတာ အရႈံးနဲ႔ သင္ရင္ဆိုင္ရခ်ိန္ သင့္ကိုေလးစားမႈပ်က္ေစတဲ့စကား မေျပာသူ၊ သင္စိတ္လိုက္မာန္ပါလုပ္ခ်ိန္ သင့္ကို ေလသံခ်ဳိခ်ဳိနဲ႔ ရွင္းျပေျဖရွင္းခ်က္ေပးသူ၊ သင္စိတ္ဆင္းရဲခ်ိန္ သင့္ကိုဝန္မပိုေစသူ၊ သင္ၿပံဳးရင္ သူအရင္ရယ္သူ၊ သင္စိတ္ညစ္ရင္ သူအရင္စိတ္ပူတတ္သူ၊ သူေပ်ာ္တာေတြ သင့္ကိုေျပာျပတတ္သူ၊ သူစိတ္ညစ္တာေတြ သင့္ကုိ မသိေစခ်င္သူ၊ မိုင္ေပါင္းေထာင္ေသာင္းေဝးလည္း သင့္ကို ယံုၾကည္စိတ္ခ်သူ… နားလည္တတ္ဖို႔ ဂရုစိုက္ၾကင္နာျခင္းေတြလိုအပ္သလို ခ်စ္ျခင္းေတြလည္း လိုအပ္ပါတယ္။

ခ်စ္ခင္တတ္ၾကပါေစ...

Saturday, September 17, 2011



မျဖစ္သင္႕ေသာ ပင္ပန္းႏြမ္းနယ္မႈမ်ားကို အေဝးလႊင္႕ပစ္ၾကပါစို့
စက္တင္ဘာလ 15, 2011 တြင္ 12:36am မွာ တာရာ မွ တင္သြင္းခဲ့သည္။
စာပို႔မယ္   View Blog
ေန႕စဥ္ မနက္ခင္းတစ္ခုကို ေရာက္ျပီ ဆိုရင္ ကြ်န္ေတာ္တို႔ အားလံုးဟာ မ်က္စိတံခါးေတြကို ဖြင့္ပါတယ္။ ျပီးေတာ့ အိမ္တံခါးေတြကို ဖြင့္ျပီး ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ တံခါးေတြကို ဖြင့္ဖို႔ ထြက္ခြာလာၾက ပါတယ္။ အဲဲဒီေနာက္ ကိိုုုယ္္နဲဲ႔႔သက္္ဆိိုုုင္ရာ အလုပ္္ေတြကိိုု လုုပ္္ရပါတယ္။ အားလံံုုုး ေန႔ဝက္္ေက်ာ္ရင္ စတင္္ ပင္္ပန္္းစျပဳလာၾကျပီီး ညေနပိိုုုင္္းမွွာ စြြမ္္းအားေတြြေလ်ာ့့လာသလိိုု ခံံစားရပါတယ္။ အလုပ္အနည္းအမ်ားေပၚလိုက္ျပီး ပင္ပန္းႏြမ္းနယ္ ေျခကုန္ လက္ပန္းက်မႈ ေပၚလာၾကပါတယ္။ ဒါဟာ စိုးရိမ္စရာေရာဂါ တစ္ခု မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါဟာ သာမန္ျဖစ္စဥ္သာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒါေပမဲ့ အရာအားလံုး စတင္တဲ့ မနက္ပိုင္းအခ်ိန္မွာ ကတည္းက (ေထြေထြ ထူးထူး ဘာမွလဲ မလုပ္ရေသးဘဲနဲ႔) ပင္ပန္းႏြမ္းနယ္ေနတယ္၊ အားမရွိသလို ခံစားေနရတယ္၊ အိပ္ခ်င္မူးတူးျဖစ္ေန တယ္ ဆိုရင္ေတာ့ ဒါဟာ သာမန္ျဖစ္စဥ္ မဟုတ္ေတာ့ဘူးလို႔ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။ လူတိုင္းလူတိုင္း ဒီလို အေနအထားမ်ိဳး ခံစားဖူးမွာပါ။ အဲဒီမွာမွ ေန႔စဥ္ရက္ဆက္ မိုးလင္းကတည္းက စျပီး ပင္ပန္းလြန္ ျခင္း (Fatigue) ခံစားေနရတယ္ ဆိုရင္ ေတာ့ ပိုျပီး စိုးရိမ္စရာ ေဖာက္ျပန္မႈ။ ေနမေကာင္းမႈ (Disorder) တစ္ခု ျဖစ္ လာပါျပီ။ ဒါေၾကာင့္ ကြ်န္ေတာ္တို႔ကို ပင္ပန္းႏြမ္းနယ္ အားယုတ္ေနေစျခင္းရဲ႕ အေၾကာင္းအရင္းမ်ားနဲ႔ ေျဖရွင္းနည္း မ်ား ကို ေဖာ္ျပေပး လိုက္ပါတယ္။ ဒါေတြကို သိရွိမွတ္သားျပီး လိုအပ္သလို က်င့္သံုး ကာ ဖ်တ္လတ္သြက္လက္ေသာ ခႏၶာ ကိုယ္နဲ႔ ေပ်ာ္ရႊင္ လန္းဆန္းဖြယ္ ေန႔ရက္ မ်ားကို ပိုင္ဆိုင္ႏိုင္ၾကပါေစ။
(၁) အိပ္ေရးမဝျခင္း
တစ္ညတာ အိပ္ေရး မဝရင္ ေနာက္ေန႔ ေန႔တစ္ဝက္ေလာက္ အထိ မလန္းဆန္းတာ သဘာဝပါပဲ။ ေန႔စဥ္ရက္ဆက္ အိပ္ေရးပ်က္တဲ့ အေလ့ အက်င့္ရွိရင္ေတာ့ အိပ္ေရးဝတဲ့ ရက္ေတြ ျပန္ေရာက္လာရင္ ေတာင္ ေတာ္ေတာ္ နဲ႔ ျပန္ေကာင္းမလာ တတ္တာမို႔ တစ္ရက္ တာ အားျပည့္ လန္းဆန္းမႈမွာ အိပ္ေရးဝျခင္းဟာ အေရးၾကီးဆံုး အခန္းက႑က ေနရာယူ ထားတယ္လို႔ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။ အိပ္ေရး ပ်က္ရင္ အဓိက ထိတာက အာ႐ံု စူးစိုက္ ႏိုင္စြမ္း၊ ဖန္တီးေတြးေခၚႏိုင္စြမ္းေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေက်ာင္းသား ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ လုပ္သားပဲျဖစ္ျဖစ္ ဘယ္သူမွ အိပ္ေရး မပ်က္သင့္ပါဘူး။ ေန႔စဥ္ ကာယ အား ဥာဏအား စိုက္ထုတ္ေနရသူတိုင္း ဟာ အနည္းဆံုး အိပ္ခ်ိန္ ခုနစ္နာရီမွ မရွိ ရင္ အဘက္ဘက္က က်ဆင္း လာတတ္ တယ္လို႔ သုေတသနမ်ားအရ သိရပါ တယ္။ ဦးေႏွာက္ အရမ္း အသံုးခ်ရသူ ေတြဆိုရင္ အိပ္ခ်ိန္ရွစ္နာရီ လိုတယ္လို႔ သိရပါတယ္။ (ဒီကမၻာၾကီးေပၚမွာ အရမ္း ကိုနည္းတဲ့ ရာခိုင္ႏႈန္းသာရွိတဲ့ လူသား မ်ားျဖစ္ျပီး သက္ဆိုင္ရာ ေအာင္လံတစ္လက္ စီ လႊင့္ထူၾကတဲ့ ပါရမီရွင္ပုဂၢိဳလ္မ်ား ကေတာ့ တစ္ရက္ကို ေလး၊ ေျခာက္နာရီ ေလာက္ပဲ အိပ္ၾကတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ တျခားရွု႕ေထာင့္ေတြ မပါဘဲ က်န္းမာေရး ႐ႈေထာင့္ကေနၾကည့္ရင္ေတာ့ ဘယ္ နည္းနဲ႔မွ မေကာင္းပါဘူး)
ေျဖရွင္းနည္း
-သင့္အတြက္ တစ္ဘဝလံုးစာ အေရးပါတဲ့ အိပ္စက္ နားေနျခင္းကို ဦးစားေပးဖို႔ အခ်ိန္မွန္ ေနထိုင္မႈပံုစံဇယား(Regular Schedule) တစ္ခု ဖန္တီးေနထိုင္ သင့္ပါတယ္။ အိပ္ခ်ိန္ေရာက္ ျပီဆိုရင္ တတ္ႏိုင္သမွ်အလင္း ေရာင္၊ လႈပ္ရွားမႈ ပံုရိပ္ေတြနဲ႔ ဦးေႏွာက္အာ႐ံုကို ဖမ္းစားျပီး ႏွစ္ျခိဳက္စြာ အိပ္ေပ်ာ္ျခင္းကို အေႏွာင့္ အယွက္ေပးမယ့္ ႐ုပ္ျမင္သံၾကား၊ ကြန္ ပ်ဴတာ၊ ဂိမ္းစက္ စတာေတြ သံုးစြဲျခင္းကို သတ္မွတ္ထားတဲ့ အိပ္ခ်ိန္ မေရာက္ခင္ တစ္နာရီေလာက္ အလိုမွာ စတင္ရပ္တန္႔ ႏိုင္ဖို႔ၾကိဳးစားပါ။
(၂) အိပ္ေပ်ာ္ေနစဥ္ ေဟာက္ျခင္း
အိပ္ခ်ိန္ျပည့္ပါလ်က္နဲ႔ ေနတစ္ ေန႔ အိပ္ေရး မဝသလို ခံစားရတတ္ျခင္း ဟာ အိပ္ေပ်ာ္ေနစဥ္ေဟာက္ျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ဖို႔မ်ားပါတယ္။ ပါးစပ္နဲ႔ ႏွာေခါင္း ေပါက္ကို ျဖတ္သန္းတဲ့ ဝင္ေလထြက္ေလ လမ္းေၾကာင္း ပိတ္ဆို႔မႈေၾကာင့္ ေဟာက္ ရတာ ျဖစ္ပါတယ္။ လည္မ်ိဳရဲ႕အတြင္း နံရံက ၾကြက္သားေတြ အသက္ရွဴစဥ္မွာ တုန္ခါတဲ့အတြက္ ခူးခူးေခါေခါ ဆိုတဲ့ ေဟာက္သံ ထင္ရွားေပၚလာတာ ျဖစ္ပါ တယ္။ ေဟာက္တတ္သူေတြရဲ႕ဦးေႏွာက္ ဟာ နာရီဝက္ တစ္ၾကိမ္ေလာက္ တစ္ခါ ျပန္ျပန္ႏိုးတတ္ပါတယ္။ တစ္ခါႏိုးရင္ စကၠန္႔ပိုင္းေလာက္ပဲၾကာျပီး လူတစ္ကိုယ္ လံုး အျပည့္ျပန္ႏိုးတာ မဟုတ္တဲ့အတြက္ အိပ္ေနသူကေတာ့ အဲလို ျပန္ျပန္ႏိုးေန ပါလားဆို တာ မသိရပါ ဘူး။ ဒါေပမဲ့ ဦးေႏွာက္က အျပည့္မနားရလို႔ ေနာက္ေန႔ အိပ္ရာႏိုးရင္ အိပ္ေရး မဝသလို အင္အား မျပည့္သလို ခံစားရတတ္ပါတယ္။
ေျဖရွွင္္းနည္္း
- မေဟာက္ေအာင္ ေျဖရွင္းရပါမယ္။ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ ခ်ဖို႔ ၾကိဳးစားပါ။ တစ္ပတ္အတြင္း ႏွစ္ေပါင္ ေလာက္စီ က်သြားရင္ပဲ အလုပ္ျဖစ္ပါ ျပီ။ ပက္လက္နဲ႔ ေမွာက္လ်က္ အိပ္ျခင္း မ်ားကို အေလ့အက်င့္ လုပ္ ေရွာင္ၾကဥ္ ျပီး ေဘးေစာင္းအိပ္တဲ့ အက်င့္ကို ေမြးျမဴ ပါ။ အေကာင္းဆံုး အိပ္နည္းကေတာ့ ညာ ဘက္ကို ေစာင္းအိပ္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ အိပ္ရာရဲ႕ ေခါင္းရင္းဘက္ကို ေလးလက္မ ေလာက္ အေပၚျမႇင့္အိပ္ရင္ ေလျပြန္ပိတ္ ဆို႔မႈေတြ သက္သာလို႔ အေဟာက္ေလ်ာ့ပါး သြားတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ တတ္ႏိုင္သမွ် သဘာဝအတိုင္း အိပ္ေပ်ာ္ေအာင္ ၾကိဳးစား ပါ။ အိပ္ေဆးေသာက္ မအိပ္ဘဲ အိပ္ခါနီး ငွက္ေပ်ာသီး၊ ႏြားႏို႔၊ ေကြကာအုပ္ စတဲ့ အစားအစာမ်ား အနည္းငယ္စားျခင္း ျဖင့္ အိပ္ေပ်ာ္ေအာင္ ၾကိဳးစားပါ။
(၃) ခႏၶာကိုယ္အတြက္ ေလာင္စာ မလံုေလာက္ျခင္း
က်န္းမာေရးအတြက္ မေကာင္းေစ တဲ့ အစားအေသာက္ေတြ အလြန္အကြ်ံ စားျခင္းဟာ သင့္အတြက္ ျပႆနာျဖစ္ လာႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အစာလံုေလာက္ စြာမစားျခင္း၊ မနက္စာ မစားျခင္းတို႔ဟာ ပင္ပန္းႏြမ္းနယ္ျခင္းကို ျဖစ္ေစပါတယ္။ ကိုယ္က စိတ္ဖိစီးမႈေၾကာင့္ အလုပ္ ဆက္လုပ္ျဖစ္ေနေပမယ့္ ေသြးတြင္း သၾကားဓာတ္ က်ဆင္းလာတဲ့ အခါမွာ ခႏၶာကိုယ္က မလိုက္ႏိုင္ေတာ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။
ေျဖရွင္းနည္း
- မနက္စာကို မျဖစ္ မေနစားပါ။ မနက္ စာမွာ အသားဓာတ္ ပါဝင္ေအာင္ စား ႏိုင္ရင္ က်န္းမာ ေရးအတြက္ အေကာင္းဆံုး ျဖစ္ပါတယ္။ ကာယအလုပ္ ဥာဏအလုပ္ ဘယ္ အလုပ္ ျဖစ္ျဖစ္ ျပင္းထန္စြာ အားထည့္ လုပ္ေနရရင္ အစာ အာဟာရ တစ္နည္း နည္းနဲ႔ ျဖည့္ဖို႔ၾကံစည္ပါ။ ပံုမွန္ စားေသာက္ေနထိုင္တဲ့ ပံုစံတိုင္း အတြက္ ဇီဝနရီ (Bioclock) အရ ေန႔လယ္စာ စားခ်ိန္ကေတာ့ ေန႔လယ္ ၃ နာရီကေန ၃ နာရီခြဲၾကားျဖစ္တယ္လို႔ ေလ့လာ ေတြ႔ရွိထားရပါတယ္။
(၄) ေသြးအားနည္းေနျခင္း
အမ်ိဳးသမီး အမ်ားစုမွာ ေသြးအား နည္းျခင္းဟာ ဘာမွန္း မသိဘဲ ပင္ပန္း ႏြမ္းနယ္ေနျခင္းရဲ႕ အျဖစ္အမ်ားဆံုး အေၾကာင္းရင္း ျဖစ္ေနတတ္တာ ေတြ႕ရ ပါတယ္။ အမ်ိဳးသားေတြက်ေတာ့ မ်ား ေသာအားျဖင့္ အသားဓာတ္ကို အမ်ိဳး သမီးေတြ ထက္စာရင္ မက္မက္စက္စက္ ပိုစားျဖစ္တာရယ္၊ အမ်ိဳးသမီးေတြလို လစဥ္ ေသြးဆံုး႐ံႈးမႈ မရွိတာရယ္ေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။ ကြ်န္ေတာ္တို႔ႏိုင္ငံမွာ ေသြး အားနည္းေရာဂါရဲ႕အျဖစ္အမ်ားဆံုးအေန အထားေတြက သံဓာတ္ခ်ိဳ႕တဲ့ျခင္းနဲ႔ Vitamin B12 ခ်ိဳ႕တဲ့ျခင္းေတြ ျဖစ္ ေၾကာင္း ေတြ႔ရွိရပါတယ္။ ေသြးဟာ ခႏၶာကိုယ္ တစ္ခုလံုးကို ေအာက္ဆီဂ်င္နဲ႔ အာဟာရ ေတြ ျဖန္႔ေဝေပးတဲ့ အေရးၾကီးဆံုး သယ္ ယူပို႔ေဆာင္ေရး လမ္းေၾကာင္း ျဖစ္တာမို႔ ေသြးအားနည္းျခင္းျဖင့္ ဆဲလ္ေတြ စြမ္း အင္ေကာင္းေကာင္း မရေတာ့ဘဲ ပင္ပန္း ႏြမ္းနယ္ မူးေဝလာတတ္ပါတယ္။
ေျဖရွွင္္းနည္္း
- ေသြးအားနည္း ျခင္းကို ျဖစ္ေစတဲ့ အေၾကာင္းရင္းခံ ေရာဂါေတြ အမ်ားၾကီး ရွိျပီး စစ္ေဆးကု သမႈခံယူရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ သံဓာတ္နဲ႔ ဗီတာမင္ B12ခ်ိဳ႕တဲ့ျခင္းကို ႏွစ္မ်ိဳးစလံုး ပါတဲ့ ေသြးအားျဖည့္ေဆးေတြ ေသာက္ သံုးျခင္းျဖင့္ အလြယ္တကူ ေျဖရွင္းႏိုင္ ပါတယ္။ သဘာဝ အစားအေသာက္ေတြ ထဲက အသား၊ အသည္း၊ ကလီစာ၊ ပဲၾကီး၊ ေကြကာအုတ္၊ ႏို႔၊ ဂ်ံဳကဲ့သို႔ ႏွံစားသီးႏွံ မ်ား၊ ပုစြန္၊ ကဏန္း စတဲ့ အခြံပါတဲ့ သတၲဝါေတြကို စားေသာက္ျခင္းျဖင့္ အေထာက္အကူေကာင္းစြာ ျပဳပါတယ္။
(၅) စိတ္ဓာတ္က်ေနျခင္း
စိတ္ဓာတ္က်ျခင္းဟာ စိတ္ခံစား မႈဆိုင္ရာ ထိခိုက္မႈ (Emotional Disorder) တစ္ခုလို႔ပဲ အမ်ားစုက ထင္ၾကပါ တယ္။ ဒါေပမဲ့ စိတ္ဓာတ္က်ျခင္းဟာ ႐ုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ေဝဒနာေတြကို ေပၚလာ ေစတဲ့ အထိ သက္ေရာက္မႈ ရွိပါတယ္။ ေျခေတြ လက္ေတြ မသယ္ခ်င္သလို ပင္ပန္းႏြမ္းနယ္မႈေတြ အျပင္ ေခါင္းကိုက္ ျခင္း၊ ပါးစပ္ပ်က္ျခင္း၊ သြားကိုက္ျခင္း၊ မ်က္ခံုးမ်က္ခမ္းလႈပ္ျခင္း၊ လည္ပင္း ၾကြက္သားေတြ နာက်င္ေတာင့္တင္း ျခင္း၊ အိပ္ခ်င္စိတ္ တစ္ခ်ိန္လံုး ေပၚေန ျခင္း စတာေတြကပါ စိတ္အားေလ်ာ့က် ေနျခင္းရဲ႕ သက္ေရာက္မႈ လကၡဏာေတြ ျဖစ္ေၾကာင္း ေလ့လာေတြ႕ရွိထားရပါ တယ္။ စိတ္က်ေဝဒနာဟာ ႏွစ္ပတ္နဲ႕ အထက္ ၾကာလာျပီဆိုရင္ ေဆးကုသမႈ ခံယူဖို႔ လိုလာျပီျဖစ္ပါတယ္။
ေျဖရွင္းနည္း
- စိတ္ဓာတ္က် စရာေတြကို အလြန္အမင္း ႏွလံုးသြင္းေန တတ္တဲ့ အက်င့္ကို ျပင္ဆင္ပါ။ ေခါင္း ေအးေအးနဲ႔ ကိုယ္ ဘာေတြေျပာင္းလဲလုပ္ ေဆာင္ႏိုင္မလဲဆိုတာ ေတြးပါ။ မနက္ ခင္း ေနေရာင္ေအာက္မွာ ၁၅ မိနစ္ေလာက္ ေနေပးပါ။ ဗီတာမင္ဘီ အုပ္စုနဲ႔ စီ ပါဝင္ တဲ့ ေဆးဝါးအခ်ိဳ႕ မွီဝဲေပးပါ။ (ဥပမာ- Enervon-C, Stress Gemာ စသည္) စိတ္ ဖိစီးမႈကို သက္သာေစတဲ့ အစားအေသာက္ ေတြကေတာ့ ေခ်ာကလက္၊ ငွက္ေပ်ာသီး မွည့္၊ အရည္ရႊမ္းတဲ့ အသီးအႏွံမ်ား စတာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။
(၆)သိုင္းရြိဳက္ေဟာ္မုန္းခ်ိဳ႕တဲ့ေရာဂါ
သိုင္းရြိဳက္ဂလင္း (Thyroid) ဆို တာ လည္ပင္းေအာက္ေျခနားက သိုင္ ေရာ္စင္း(Thyroxine) ေခၚ သိုင္းရြိဳက္ ေဟာ္မုန္း ထုတ္ေပးတဲ့ ဂလင္းျဖစ္ပါ တယ္။ ဒီေဟာ္မုန္းဟာ ခႏၶာကိုယ္ရဲ႕ စြမ္းအင္ ထုတ္လုပ္မႈႏႈန္းကို အဓိကျပ႒ာန္း ပါတယ္။ သိုင္းရြိဳက္အားနည္းေရာဂါ (Hypothyroidism)ခံစားေနရရင္ စြမ္းအင္ နဲ႔အတူ လႈပ္ရွားတက္ၾကြ လုပ္ေဆာင္ ႏိုင္စြမ္းေတြပါ က်ဆင္းကာ အျမဲေပ်ာ့ေခြ ႏြမ္းနယ္ေနတတ္ပါတယ္။ အစာစားခ်င္ စိတ္မရွိလို႔ အစားေလ်ာ့သြားေပမယ့္ ဝလာ တတ္ပါတယ္။ ေသြးေပါင္လည္း တက္ လာတတ္ပါတယ္။
ေျဖရွင္းနည္း
- ဒီေရာဂါဟုတ္မဟုတ္ ဆိုတာ က်န္းမာေရးေဆာင္းပါးတစ္ပုဒ္ ႏွစ္ပုဒ္ဖတ္ျပီး တိုက္ဆိုင္ စစ္ေဆးၾကည့္႐ံု နဲ႔ ဟုတ္မဟုတ္ တပ္အပ္မသိႏိုင္ပါဘူး။ ေသခ်ာေအာင္ေသြးတြင္းသိုင္းရြက္ေဟာ္ မုန္း ပမာဏကို ေသြးေဖာက္ စစ္ေဆးျပီး လိုအပ္သလို ကုသမႈ ခံယူရမွာျဖစ္တယ္။
(၇) ကဖိန္းဓာတ္ လြန္ကဲျခင္း
ကဖိန္းဓာတ္ပါတဲ့ ေကာ္ဖီ၊ လက္ဖက္ရည္ စတာေတြကို သင့္တင့္စြာ မွီဝဲရင္ တက္ၾကြဖ်တ္လတ္မႈနဲ႔ အာ႐ံု စူးစိုက္ႏိုင္စြမ္းကို အခ်ိန္ပိုင္း ျမႇင့္တင္ ေပးႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ တန္ေဆးလြန္ ေဘးဆိုသလို လြန္ကဲသြားရင္ ႏွလံုးခုန္ ႏႈန္း၊ ေသြးေပါင္ခ်ိန္နဲ႔ စိုးရိမ္စိတ္လႈပ္ ရွားျခင္း(Jitteriness) ကို မ်ားျပားလာေစ ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ သိသိသာသာကို ပင္ပန္းႏြမ္းနယ္ ေနမထိထိုင္မသာ ျဖစ္ ေစတတ္ပါတယ္။
ေျဖရွင္္းနည္္း
- ကဖိန္းဓာတ္ပါ ေသာ ေကာ္ဖီ၊ လက္ဖက္ရည္၊ လက္ဖက္၊ ကိုလာအေအး၊ ေခ်ာကလက္ စတာေတြ ကို လြန္ကဲစြာသံုးေဆာင္ျခင္းမွ ေရွာင္ ၾကဥ္ပါ။ တိခနဲ ျဖတ္ေတာက္ပစ္ျခင္း ဟာ ပင္ပန္းႏြမ္းနယ္ျခင္းကို အထူးအား ေပးလို႔ သတိျပဳရပါမယ္။ ျဖတ္ခ်င္ရင္ တတိတိနဲ႔ အခ်ိန္ယူျဖတ္ရပါမယ္။ ကဖိန္း လြန္တဲ့ ေဝဒနာ ခံစားေနရရင္ လတ္တေလာ သက္သာေစတဲ့နည္းကေတာ့ ေရခပ္ေႏြးေႏြး ေလးနဲ႔ ေရခ်ိဳးေပးျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။
(၈) ဆီးလမ္းေၾကာင္း ပိုးဝင္ေရာဂါ
ဆီးပူဆီးေအာင့္ျဖစ္ျခင္း၊ ဆီး ခဏခဏ သြားခ်င္ျခင္း၊ မထိန္းႏိုင္ျခင္း၊ ဆီးစပ္ကိုက္ခဲျခင္း စတာေတြဟာ ဆီး လမ္းေၾကာင္း ပိုးဝင္ျခင္းရဲ႕ လကၡဏာ ေတြမွန္း အေတာ္မ်ားမ်ား သိၾကပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ တခ်ိဳ႕ ပိုးေတြက်ေတာ့ အဲဒီလို သိသာျပင္းထန္တဲ့ လကၡဏာေတြ မျဖစ္ ေပၚေစဘဲ ပင္ပန္းႏြမ္းနယ္ေနျခင္းသာ တစ္ခုတည္းေသာ လကၡဏာ အျဖစ္ ျပ တတ္ပါတယ္။
ေျဖရွွင္္းနည္္း
- ဟုတ္မဟုတ္ ဆီးစစ္ရပါမယ္။ ဆရာဝန္ ညႊန္ၾကားတဲ့ ပိုးသတ္ေဆး (Antibiotics) ကို ရက္ ျပည့္ေအာင္ ေသာက္ရပါမယ္။ ျဖစ္ေနဆဲ ကာလမွာ ေရမ်ားမ်ား၊ သဘာဝ သစ္သီး ေဖ်ာ္ရည္မ်ား ေသာက္ေပးသင့္ပါတယ္။
(၉) ေသြးခ်ိဳ၊ ဆီးခ်ိဳ
ေသြးထဲက သၾကားဓာတ္ေတြကို တကယ္ေခ်ဖ်က္ အသံုးျပဳမယ့္ ဆဲလ္ ေတြထဲ သြင္းေပးဖို႔ အင္ဆူလင္ေဟာ္မုန္း (Insulin) လိုပါတယ္။ ဒီေဟာ္မုန္း အေၾကာင္း အမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ ခ်ိဳ႕တဲ့ရင္ သို႔မဟုတ္ အာနိသင္က်သြားရင္ ဆဲလ္ ေတြ စြမ္းအင္ရတာ နည္းသြားလို႔ အေၾကာင္း ရင္း မသိသာေသာ ေန႔စဥ္ရက္ဆက္ ပင္ပန္း ႏြမ္းနယ္ျခင္း (Persistent Unexplained Fatigue) ရလာတတ္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ေရငတ္လြန္းျခင္း၊ အခ်ိဳစာမ်ားကို ေတာင့္တ ေနတတ္ျခင္း၊ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ ႐ုတ္ တရက္က်သြားျခင္း၊ အျမင္အာ႐ံုေဝ၀ါး မႈရွိလာျခင္းေတြပါ တြဲျဖစ္လာရင္ ဆီးခ်ိဳ ေရာဂါခံစားရေနျပီ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။
ေျဖရွင္္းနည္္း
- ဆရာဝန္ျပျပီး လိုအပ္တဲ့ ေသြးတြင္းသၾကားဓာတ္ စစ္ ေဆးမႈေတြ လုပ္ရပါမယ္။ ေသခ်ာသြား ရင္ မ်ားျပားဆိုးရြားလွတဲ့ ဆီးခ်ိဳေရာဂါရဲ႕ ေနာက္ဆက္တြဲ ဆိုးက်ိဳးေတြဝင္မလာခင္ စနစ္တက် မွန္မွန္ကုသမႈ ခံယူရပါမယ္။
(၁၀) ကိုယ္တြင္း ေရဓာတ္ေလ်ာ့က် ေနျခင္း
ပင္ပန္းႏြမ္းနယ္ေနမႈဟာ ကိုယ္တြင္း ေရဓာတ္ေလ်ာ့က်ျခင္းရဲ႕လကၡဏာတစ္ခု ျဖစ္ေနႏိုင္ပါတယ္။ အလုပ္ၾကမ္းလုပ္ ေနမွ မဟုတ္ပါဘူး။ စားပြဲမွာ ထိုင္ျပီး အလုပ္လုပ္ေနလည္း ကိုယ္အပူခ်ိန္ ထိန္းသိမ္းျခင္း အပါအဝင္ ခႏၶာကိုယ္ရဲ႕ ျဖစ္စဥ္မ်ားအတြက္ ေရလိုအပ္ပါတယ္။ လက္ရွိကိစၥထဲ အာ႐ံုစူးစိုက္မႈမ်ားလြန္း ေနလို႔ ေရငတ္တဲ့ ခံစားမႈမေပၚေသာ္ လည္း ကိုယ္တြင္းမွာ ေလ်ာ့က်လာျပီဆို ရင္ ၿငီးစီစီျဖစ္ကာ ႏြမ္းနယ္လာတတ္ ပါတယ္။
ေျဖရွွင္္းနည္္း
- ႏြမ္းနယ္လာရင္ အရင္ဆံုး ေရထေသာက္ၾကည့္ပါ။ မၾကာခဏ ေရေသာက္ဖို႔ ေမ့မေနပါနဲ႔။ ျပင္းထန္တဲ့ ကိုယ္လက္လွဳပ္ရွားမႈလုပ္ ျပီးရင္ေတာ့ ဓာတ္ဆားေဖ်ာ္ရည္ အနည္း ငယ္ ေသာက္သင့္ပါတယ္။
(၁၁) ႏွလံုးေရာဂါ
ေန႔စဥ္ ပံုမွန္လုပ္ေနက် အလုပ္ေလး ေတြ လုပ္တာနဲ႔ပဲ ေျခကုန္လက္ပန္းက် တယ္၊ ေမာလြယ္လာတယ္ ဆိုရင္ ႏွလံုး ေရာဂါ စတင္ခ်င္ျပီလားဆိုတာ စဥ္းစား ဖို႔လိုလာပါျပီ။ ေမြးရာပါ ႏွလံုးမေကာင္း သူမ်ားနဲ႔ အသက္အရြယ္ရလာသူမ်ား ခံစားရေလ့ရွိပါတယ္။ အသိသာဆံုး လကၡဏာက လမ္းျမန္ျမန္မေလွ်ာက္ႏိုင္ ျခင္း၊ ေလွကား မတက္ႏိုင္ျခင္း၊ အေလး အပင္မရင္ ခ်က္ခ်င္းေမာသြားျခင္း စတာ ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ အိပ္ေနရင္ ေမာလာ တတ္တာမ်ိဳးလည္း ရွိပါတယ္။
ေျဖရွွင္္းနည္္း
- ႏွလံုးေရာဂါရွိ ေနလားဆိုတာ စစ္ေဆးကုသပါ။ ဆရာဝန္ ညႊန္ၾကားတဲ့ အတိုင္း ေနထိုင္မႈပံုစံ ေျပာင္းလဲျခင္းနဲ႔ ေဆးေသာက္ျခင္းေတြ ေပါင္းစပ္ကာ ကုသႏိုင္ပါတယ္။
(၁၂) အလုပ္ခ်ိန္အေရြ႕ အအိပ္ပ်က္ ေရာဂါရေနျခင္း
အလုပ္ခ်ိန္အေရြ႕ အအိပ္ပ်က္ ေရာဂါ (Shiftwork Sleep Disorder)ဟာ ေန႔ဆိုင္း၊ ညဆိုင္း အလွည့္က်ဆင္း တတ္သူေတြ၊ ညဘက္ အလုပ္မ်ားျပီး မအိပ္ႏိုင္သူေတြမွာ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အေၾကာင္းရင္းကေတာ့ အိပ္ခ်ိန္၊ နား ခ်ိန္၊ အလုပ္လုပ္ခ်ိန္ေတြက အစဥ္လိုက္ မလာဘဲ ကေမာက္ကမျဖစ္ေနလို႔ ခႏၶာ ကိုယ္ရဲ႔ဇီဝနရီ(Bioclock) ထိခိုက္လာ တာ ျဖစ္ပါတယ္။ အက်ိဳးဆက္ အေနနဲ႔ ဘယ္ေလာက္ ျပန္အိပ္အိပ္ ႏိုးလာရင္ ၿငီးစီစီ အိပ္ေရး မဝသလို ခံစားရေနတတ္ ပါတယ္။
ေျဖရွွင္္းနည္္း
- ညဆိုင္းဆင္း ျပီး ျပန္လာရင္ ေမွာင္မည္းတဲ့၊ ေန႔အလင္း ေရာင္ မဝင္ႏိုင္တဲ့ ေအးခ်မ္းဆိတ္ျငိမ္တဲ့ ေနရာမွာ အိပ္စက္ပါ။ ဒါဆို ဇီဝနရီ အတိ အက် ျပန္မွန္ေစမွာ မဟုတ္ေပမယ့္ အိပ္ ခ်ိန္မွာေတာ့ ေကာင္းေကာင္းအိပ္ေပ်ာ္ ကာ ေနလို႔မေကာင္းျခင္းကို သက္သာ ေစပါလိမ့္မယ္။ အာဟာရျပည့္ေအာင္ စားပါ။ ဗီတာမင္ျဖည့္ေဆးမ်ား (အား ေဆးမ်ား) ကို သင့္တင့္စြာ မွီဝဲေပးပါ။
(၁၃) အစာဓာတ္ မတည့္ျခင္း
အခ်ိဳ႕ေသာ အစာဓာတ္မတည့္ ျခင္းမ်ားဟာ အေရျပား ယားယံအကြက္ ထြက္ျခင္းေတြ မျဖစ္ေစဘဲ ငိုက္ျမည္း ထိုင္းမိႈင္းေစတတ္ပါတယ္။ အစာတစ္ခု စားျပီးေနာက္ ဗိုက္ေလးတာနဲ႔ မတူဘဲ အဲဒီလို သိသိသာသာ ႏြမ္းနယ္ငိုက္ျမည္း လာတာမ်ိဳးဆိုရင္ ဒါဟာ ဒီအစားအေသာက္ ထဲမွာ ပါဝင္တဲ့ အရာတစ္ခုခုနဲ႔ မတည့္ လို႔ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ထူးျခားတာတစ္ခု က အခ်ိဳမႈန္႔ေခၚ ဟင္းခ်ိဳမႈန္႔ လြန္ကဲစြာ ပါဝင္တဲ့ အစားအေသာက္မ်ားမွာ အဲဒီ အာနိသင္ရွိပါတယ္။
ေျဖရွင္္းနည္္း
- စားလိုက္တိုင္း သင့္ကို ပင္ပန္းႏြမ္းနယ္ ထိုင္းမိႈင္းေစတဲ့ အစားအေသာက္ေတြကို သတိျပဳ မွတ္ သားေရွာင္ၾကဥ္ပါ။ ဟင္းခ်ိဳမႈန္႔ ေလွ်ာ့ စားပါ။ ျဖစ္ႏိုင္ရင္ လံုးဝေရွာင္ၾကဥ္ပါ။
(၁၄) နာတာရွည္ပင္ပန္းႏြမ္းနယ္မႈေရာဂါစု
နံပါတ္ (၉)မွာ ဆိုခဲ့တဲ့ အေၾကာင္း ရင္း မသိမသာ ေန႕စဥ္ရက္ဆက္ ပင္ပန္း ႏြမ္းနယ္ျခင္းဟာ ဆီးခ်ိဳစစ္ၾကည့္လို႔ လည္း မရွိဘဲနဲ႔ ေျခာက္လေက်ာ္သြားျပီ ဆိုရင္ ဒါဟာ နာတာရွည္ ပင္ပန္းႏြမ္း နယ္မႈေရာဂါစု (Chronic Fatigue Syndrome) ျဖစ္ေနတတ္ပါတယ္။ ေရွးယခင္ ကေတာ့ ဒါဟာ ကိုယ္တြင္းခုခံအားစနစ္ ခ်ိဳ႕ယြင္းလို႔ျဖစ္ရတဲ့ ေလးဖက္နာ အုပ္စု ဝင္ ေရာဂါတစ္ခုလို႔သာ သတ္မွတ္ထား ေပမယ့္ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ႏွစ္ေလာက္ကစျပီး ဒီေရာဂါကို ျဖစ္ေစတဲ့ ဗိုင္းရပ္စ္ကို စတင္ ေတြ႕ရွိခဲ့ၾကပါတယ္။
ေျဖရွွင္္းနည္္း
- ေဆးကုသမွုခံယူ ျခင္း၊ အိပ္ေရးဝေအာင္အိပ္ျခင္း၊ အာဟာရ သင့္တင့္ေအာင္စားျခင္းတို႔အျပင္ ေန႔စဥ္ သင့္တင့္ေသာအားကစားတစ္ခုခုလုပ္ေပး ျခင္းဟာ အထူးသက္သာ တိုးတက္ေစ ေၾကာင္း ေတြ႕ရွိထားပါတယ္။
ထို႔အျပင္ အထက္မွာ ဆိုခဲ့တဲ့ အေၾကာင္းအရင္း အမ်ိဳးမ်ိဳးေသာ ပင္ပန္း ႏြမ္းနယ္မႈမ်ားကို တစ္ရက္ မိနစ္ ၂၀ သင့္ ေတာ္ရာ အားကစားလုပ္ျခင္းျဖင့္ ဖယ္ရွား ရွင္းလင္းႏိုင္ေၾကာင္း သုေတသနမ်ားစြာ အရ လက္ေတြ႕ သိရွိထားရေၾကာင္းပါ။
မွတ္ခ်က္ ။ ။ The Voice ဂ်ာနယ္မွ ၿပန္လည္မွ်ေ၀သည္။

Wednesday, September 14, 2011

ရင္သားကင္ဆာ ရွိမရွိ ႀကိဳတင္စစ္ေဆးျခင္း

အခုရက္ပိုင္း အေမရိကန္ႏိုင္ငံ က်န္းမာေရး သတင္းေတြမွာ ေရပန္းစားေနတာကေတာ့ အမ်ိဳးသမီးမ်ား ရင္သားကင္ဆာ ရွိမရွိ ႀကိဳတင္စစ္ေဆးျခင္းကို ဘယ္အသက္အရြယ္မွာ
စၿပီး လုပ္သင့္တယ္၊ ဘယ္ေလာက္တစ္ခါ လုပ္သင့္တယ္ ဆိုတဲ့ ကိစၥပဲျဖစ္ပါတယ္။
ဒီသတင္းနဲ႔ ဆက္ဆိုင္တဲ့ သုေတသန စာတမ္းေတြ၊ ေထာက္ခံအႀကံျပဳခ်က္ေတြကို
ျပန္လည္ တင္ျပၿပီး ဒီအခ်က္အလက္ေတြဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံက အမ်ိဳးသမီးေတြနဲ႔
ဘယ္လို ဆက္စပ္ႏိုင္လည္း ဆိုတာကိုပါ ဆက္လက္ ေဆြးေႏြးတင္ျပသြားပါမယ္။
ေဆြးေႏြးခ်က္က နည္းနည္းရွည္ေတာ့ အႏွစ္ခ်ဳပ္ကို အရင္ေဖာ္ျပၿပီး အေသးစိတ္
အခ်က္အလက္ေတြကို ေနာက္ပိုင္းမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

အႏွစ္ခ်ဳပ္
အေမရိကန္ႏိုင္ငံ က်န္းမာေရး၀န္ႀကီးဌာန (U.S. Department of Health and Human Services) ရဲ႕
ဌာနခြဲ တစ္ခုျဖစ္တဲ့ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈ အရည္အေသြး ျမွင့္တင္ေရး နဲ႔
သုေတသန ဌာနခြဲ (Agency for Healthcare Research and Quality) က အရပ္ဖက္
ပညာရွင္မ်ား ပါ၀င္တဲ့ အဖြဲ႔တစ္ခု (U.S. Preventive Services Task Force)
ဖြဲ႔စည္းေပးပါတယ္။ ဒီအရပ္ဖက္ ပညာရွင္ေတြက က်န္းမာေရး၀န္ႀကီးဌာနရဲ႕
စြက္ဖက္မႈ၊ ႀကိဳတင္အေျဖထုတ္ေပးမႈေတြ မပါပဲ မိမိတို႔ တတ္ကြ်မ္းတဲ့ ပညာနဲ႔
လြတ္လြတ္လပ္လပ္ သုေတသနျပဳၿပီး ရလဒ္ကို အမ်ားျပည္သူ သိရွိရေအာင္
ေထာက္ခံအႀကံျပဳခ်က္ အေနနဲ႔ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္ ႏို၀င္ဘာလမွာ အခုလို ထုတ္ျပန္ပါတယ္။

အေမရိကန္ႏိုင္ငံရွိ အသက္ ၅၀ မွ ၇၄ ႏွစ္အတြင္း အမ်ိဳးသမီးမ်ား အားလံုး အနည္းဆံုး ၂ ႏွစ္ ၁ ႀကိမ္ ရင္သားဓာတ္မွန္ရိုက္ၿပီး စစ္ေဆးသင့္သည္။
အေမရိကန္ႏိုင္ငံရွိ အသက္ ၄၀ မွ ၄၉ အတြင္းရွိ အမ်ိဳးသမီးမ်ား အေနျဖင့္မူ ပံုမွန္ စစ္ေဆးရန္မလို။ အကယ္၍ ရင္သားကင္ဆာ ျဖစ္ေစႏိုင္ေသာ မ်ိဳးရိုးဗီဇ ရွိပါက ရင္သားဓာတ္မွန္
ရိုက္သင့္မရိုက္သင့္ကို ဆရာ၀န္ႏွင့္ တိုင္ပင္ၿပီး ေဆာင္ရြက္သင့္သည္။
အေမရိကန္ႏိုင္ငံရွိ အသက္ ၇၅ ႏွစ္ေက်ာ္ အမ်ိဳးသမီးမ်ားအတြက္မူ မည္သည့္ ေထာက္ခံအႀကံျပဳခ်က္မွ် မေပးႏိုင္ေသးပါ။ (သုေတသနျပဳခ်က္မ်ား ျပည့္စံုလံုေလာက္မႈ မရွိ။)

ဒီလို ေထာက္ခံအႀကံျပဳခ်က္ဟာ အေမရိကန္ႏိုင္ငံသူေတြ အတြက္သာ အဓိကျဖစ္လို႔
ျမန္မာႏိုင္ငံသူေတြ အေနနဲ႔ ဒီအတိုင္း ထပ္ခ်ပ္ ေဆာင္ရြက္သင့္တယ္လို႔
ေျပာဖို႔ခက္ပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခ်က္က ရင္သားဓာတ္မွန္ရိုက္တဲ့ စက္နဲ႔
ဓာတ္မွန္ဖတ္တတ္သူက ၿမိဳ႕တိုင္း နယ္တိုင္းမွာ မရွိပါ။ ေရာဂါေတြ႔လာလွ်င္
စနစ္တက် ကုသေပးႏိုင္တဲ့ ဆရာ၀န္၊ ေဆးရံုမ်ားကလည္း အကန္႔အသတ္ႏွင့္သာ
ရွိပါတယ္။ ကုန္က်စရိတ္ကလည္း ထည့္စဥ္းစားစရာ အခ်က္တစ္ခု ျဖစ္ပါတယ္။
ျမန္မာအမ်ိဳးသမီးမ်ားကို ကိုယ္စားျပဳတဲ့ ရင္သားကင္ဆာဆိုင္ရာ သုေတသန
ျပဳခ်က္ေတြ ပိုၿပီး ထြက္ေပၚလာေစဖို႔နဲ႔ သုေတသန ေတြ႔ရွိခ်က္ေတြကို
ျပည္သူအမ်ား သိရွိႏိုင္ေအာင္ ခ်ျပ ေျပာဆိုဖို႔ လိုအပ္ေၾကာင္း ေျပာလိုပါတယ္။

ကင္ဆာ၏ အေျခခံသေဘာတရားမ်ား
ကင္ဆာတို႔ မည္သည္ မ်က္စိျဖင့္မျမင္ႏိုင္ လက္ျဖင့္ မစမ္းသပ္ႏိုင္ေသာ အရြယ္အစားေလးမွ
တဆင့္ စမ္းသပ္ႏိုင္သည့္ အရြယ္အထိ ႀကီးထြားလာသည့္ သေဘာရွိသည္။ ႀကီးထြားႏႈန္း
အေႏွးအျမန္မွာ ကင္ဆာ အမ်ိဳးအစား တစ္ခုႏွင့္ တစ္ခု မတူေပ။
လက္ျဖင့္ကိုင္တြယ္ စမ္းသပ္ႏိုင္ေသာ အဖုအက်ိတ္အရြယ္ထိ
ႀကီးထြားလာေနၿပီဆိုလွ်င္ အေတာ့္ကို အႏၱရာယ္ရွိေနေပၿပီ။ တဖန္ အျခား
ခႏၶာကိုယ္ အစိတ္အပိုင္းမ်ားကိုပါ ျပန္႔ပြားေနၿပီဆိုလွ်င္ ကင္ဆာေရာဂါ
အဆိုးဆံုး အေျခအေနကို ေရာက္ေနၿပီဟု ေျပာလို႔ရႏိုင္သည္။

ဘာေၾကာင့္ႀကိဳတင္စစ္ေဆးဖို႔လိုအပ္တာလဲ
တကယ္လို႔မ်ား လက္ျဖင့္ စမ္းသပ္ႏိုင္သည့္ အဖုအက်ိတ္အရြယ္ မေရာက္မီကပင္ ကင္ဆာကို
ရွာေဖြႏိုင္ခဲ့ၿပီး နည္းမွန္လမ္းမွန္္ ကုသႏိုင္ခဲ့လွ်င္
အသက္ပိုရွည္ႏိုင္သည္။ ဒါေၾကာင့္လည္း က်န္းမာေရး ပညာရွင္ေတြက ကင္ဆာရွိမရွိ
ႀကိဳတင္ စစ္ေဆးဖို႔ တို္က္တြန္းၾကျခင္းျဖစ္သည္။ သို႔ရာတြင္ ‘ေပါ့ေစလိုလို႔
ေၾကာင္ရုပ္ထိုး ေဆးအတြက္ေလး’ ဆိုတာမ်ိဳး မျဖစ္ရေအာင္ ကင္ဆာရွိမရွိ
ႀကိဳတင္စစ္ေဆးသည့္ နည္းလမ္းမ်ားေၾကာင့္ ျဖစ္လာႏိုင္သည့္ အႏၱရာယ္မ်ားကိုလည္း
ထည့္တြက္သင့္သည္။

အမ်ိဳးသမီးမ်ား ႏွင့္ ရင္သားကင္ဆာ
ရင္သားကင္ဆာသည္ အမ်ိဳးသမီးမ်ားတြင္သာ ျဖစ္ႏိုင္သေလာ။ မဟုတ္ပါ။ အမ်ိဳးသားမ်ားတြင္လည္း
ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ ကမာၻေပၚ၌ ကင္ဆာေၾကာင့္ ေသဆံုးသူ အမ်ိဳးသမီးမ်ား
အနက္ ရင္သားကင္ဆာက အဓိက တရားခံျဖစ္သည္။ အမ်ိဳးသားမ်ား အတြက္မူ
လည္ေခ်ာင္းႏွင့္ အဆုတ္ကင္ဆာမ်ားက ဒုကၡအေပးဆံုးပင္။ (WHO global burden of
disease)

ရင္သားကင္ဆာ ႀကိဳတင္စစ္ေဆးနည္းမ်ား
အဓိက စစ္ေဆးနည္း ၅ မ်ိဳးမွာ -

သံလိုက္အားသံုး ဓာတ္မွန္ – Magnetic Resonance Imaging (MRI)
ရင္သား ဓာတ္မွန္ – Film Mammography
ရင္သား ဒစ္ဂ်စ္တယ္ ဓာတ္မွန္ – Digital Mammography
ဆရာ၀န္ စမ္းသပ္ျခင္း - Clinical Breast Examination
မိမိကိုယ္တိုင္ စမ္းသပ္ျခင္း - Breast Self Examination

အခုလို ႀကိဳတင္စစ္ေဆးနည္းမွာ ဘယ္ဟာက ပိုသာလဲ ဆိုတာကို ေတြ႔ရွိႏိုင္စြမ္း
(sensitivity) နဲ႔ တိက်မႈ (specificity) ဆိုတဲ့ အခ်က္ ႏွစ္ခ်က္
နဲ႔တိုင္းပါတယ္။

ႀကိဳတင္စစ္ေဆးနည္း တစ္ခုရဲ႕ ‘ေတြ႔ရွိႏိုင္စြမ္း’ ဆိုတာဟာ ကင္ဆာရွိေနသူ လူ ၁၀၀ ကို စစ္ေဆးၾကည့္လိုက္လို႔ အဲဒီအထဲက
ဘယ္ႏွစ္ေယာက္ကို ကင္ဆာရွိေနပါတယ္ လို႔ မွန္မွန္ကန္ကန္ အေျဖထြက္လဲ ဆိုတာကို
ၾကည့္ျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဥပမာ ေပးရရင္ ေဗဒင္ဆရာ တစ္ေယာက္ကို ေဗဒင္သြားေမးတယ္
ဆိုပါစို႔။ ခင္ဗ်ားအိမ္မွာ သရက္ပင္ ရွိတယ္လို႔ ေဟာတယ္။ အိမ္မွာ
သရက္ပင္ရွိတဲ့ ေမးသူ ၁၀၀ မွာ ဘယ္ႏွစ္ေယာက္ကို မွန္ေအာင္ ေဟာႏိုင္လဲ ဆိုတာ
‘ေတြ႔ရွိႏိုင္စြမ္း’ ပါပဲ။ သတိခ်ပ္ဖို႔က တခ်ိဳ႕ေမးသူေတြအိမ္မွာ
သရက္ပင္ရွိေပမယ္လို႔ ေဗဒင္ဆရာက သရက္ပင္ရွိတယ္လို႔ မေဟာလိုက္ႏိုင္ဘူး။
(မသိတဲ့ အခါလည္း မသိဘူးေပါ့)

‘တိက်မႈ’ ဆိုတာက်ေတာ့ ႀကိဳတင္စစ္ေဆးနည္း အေျဖက ကင္ဆာ ေရာဂါရွိတယ္ လို႔ အေျဖထြက္ေပမယ့္ တကယ္တန္း
လက္ေတြ႔မွာ အဲဒီလူအားလံုး ေရာဂါရွိေနတာ မဟုတ္ပါ။ တခ်ိဳ႕တေလမွာ ေရာဂါ
မရွိပါပဲနဲ႔ ႀကိဳတင္စစ္ေဆးနည္းက ေရာဂါရွိပါတယ္လို႔ အေျဖထြက္လာတာမ်ိဳး
ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ဥပမာ နဲ႔ ရွင္းျပရရင္ ေဗဒင္ဆရာက တစ္ႏွစ္အတြင္း
ထီေပါက္မယ္လို႔ ေဟာလိုက္တယ္။ အဲဒီလို ထီေပါက္မယ္လို႔ အေဟာခံရတဲ့ လူ ၁၀၀ မွာ
ဘယ္ႏွစ္ေယာက္က တစ္ႏွစ္အတြင္း တကယ္ ထီေပါက္သလဲ ဆိုတာဟာ ‘တိက်မႈ’ ျဖစ္ပါတယ္။
သတိခ်ပ္ဖို႔က ထီေပါက္မယ္ အေဟာခံရတိုင္း ေပါက္ခ်င္မွ ေပါက္တာ။
(မွားတဲ့အခါလည္း မွားေပမေပါ့)

အထက္မွာ ေဖာ္ျပခဲ့တဲ့ နည္းလမ္း ၅ မ်ိဳးရဲ႕ ေတြ႔ရွိႏိုင္စြမ္း၊ တိက်မႈနဲ႔ အေမရိကန္ႏိုင္ငံက ကုန္က်စရိတ္ ကို ဇယားနဲ႔ ေဖာ္ျပလိုက္ပါတယ္။

စဥ္ နည္းလမ္း ေတြ႔ရွိႏိုင္စြမ္း တိက်မႈ ကုန္က်စရိတ္
၁။ သံလိုက္အားသံုး ဓာတ္မွန္ ၇၁ - ၁၀၀% ၈၁ - ၉၁% ေဒၚလာ ၃၆၀၀ + စမ္းသပ္ခ
၂။ ရင္သား ဓာတ္မွန္ ၇၇ - ၉၅% ၉၄ - ၉၇% ေဒၚလာ ၈၅ + စမ္းသပ္ခ
၃။ ရင္သား ဒစ္ဂ်စ္တယ္ ဓာတ္မွန္ ၇၇ - ၉၅% ၉၄ - ၉၇% ေဒၚလာ ၁၃၅ + စမ္းသပ္ခ
၄။ ဆရာ၀န္ စမ္းသပ္ျခင္း ၄၀ - ၆၉% ၈၈ - ၉၉% စမ္းသပ္ခ
၅။ မိမိကိုယ္တိုင္ စမ္းသပ္ျခင္း ၁၂ - ၄၁% - -

ရာခိုင္ႏႈန္းေတြကို နမူနာ ရွင္းျပရမယ္ ဆိုရင္ -

ရင္သားဓာတ္မွန္ရဲ႕ ကင္ဆာ ေတြ႔ရွိႏိုင္စြမ္း ၇၇ မွ ၉၅% ဆိုတာ၊ တကယ္တန္း ကင္ဆာ ေရာဂါရွိတဲ့ အမ်ိဳးသမီး ၁၀၀ ကို ရင္သားဓာတ္မွန္ ရိုက္ၾကည့္ရင္ ၇၇ ေယာက္ကေန ၉၅
ေယာက္ေလာက္အထိရဲ႕ ဓာတ္မွန္မွာ ကင္ဆာသ႑န္ကို ေတြ႔ႏိုင္ပါမယ္။ ဒါေပမယ့္လည္း
ခန္႔မွန္းေခ် ၅ ေယာက္ကေန ၂၃ ေယာက္ေလာက္ကေတာ့ ေရာဂါရွိေနလ်က္နဲ႔ ဓာတ္မွန္မွာ
ေရာဂါ ေတြ႔မွာ မဟုတ္ပါဘူး။ တနည္း ေျပာရရင္ ဓာတ္မွန္မွာ ကင္ဆာ
မေတြ႔ဘူးဆိုတိုင္း ကင္ဆာ မရွိဘူးလို႔ တတ္အပ္ ေျပာလို႔ မရပါ။

တစ္ခါ တိက်မႈ ၉၄ မွ ၉၇% ဆိုတာ ရင္သားဓာတ္မွန္မွာ ကင္ဆာသ႑န္ေတြ႔တဲ့ အမ်ိဳးသမီး ၁၀၀
မွာ ၉၄ ေယာက္ကေန ၉၇ ေယာက္ေလာက္ အထိက တကယ္ ကင္ဆာ ရွိၾကပါတယ္။ တနည္း
ေျပာရရင္ ဓာတ္မွန္မွာ ကင္ဆာ ေတြ႔တိုင္းလည္း ကင္ဆာ ရွိေနၿပီလို႔ ေသခ်ာေပါက္
ေျပာလို႔ မရပါ။

ဒါဆို ေသခ်ာေအာင္ ဘယ္လို လုပ္ရမလဲ။
ရင္သားဓာတ္မွန္ရိုက္လို႔ ကင္ဆာ သ႑န္ ေတြ႔တယ္ဆိုရင္ အဲဒီ ကင္ဆာ ျဖစ္ေနတယ္လို႔ သံသယရွိတဲ့ ေနရာက
အသားစ နမူနာယူၿပီး ဓာတ္ခြဲ စစ္ေဆးရပါမယ္။ အဲဒါမွ ကင္ဆာရွိမရွိ ပိုၿပီး
ေသေသခ်ာခ်ာ သိႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ရင္သားဓာတ္မွန္ရိုက္လို႔ ကင္ဆာ သ႑န္ မေတြ႔ရင္လည္း ေနာက္ ၂ ႏွစ္ေနရင္ တစ္ခါ ျပန္ရိုက္သင့္ပါတယ္။

ဘယ္အသက္အရြယ္မွာ စၿပီးေတာ့ ရင္သားဓာတ္မွန္ ရိုက္သင့္လဲ အေမရိကန္ႏိုင္ငံ က်န္းမာေရး၀န္ႀကီးဌာနရဲ႕ ဌာနခြဲ တစ္ခုျဖစ္တဲ့ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈ အရည္အေသြး ျမွင့္တင္ေရး နဲ႔ သုေတသန ဌာနခြဲ က အရပ္ဖက္ ပညာရွင္မ်ား ပါ၀င္တဲ့
အဖြဲ႔တစ္ခု ဖြဲ႔စည္းေပးပါတယ္။ ဒီအရပ္ဖက္ ပညာရွင္ေတြက က်န္းမာေရး၀န္ႀကီးဌာနရဲ႕ စြက္ဖက္မႈ၊ ႀကိဳတင္အေျဖထုတ္ေပးမႈေတြ မပါပဲ မိမိတို႔ တတ္ကြ်မ္းတဲ့ ပညာနဲ႔ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ သုေတသနျပဳၿပီး ရလာဒ္ကို အမ်ားျပည္သူ သိရွိရေအာင္ ေထာက္ခံအႀကံျပဳခ်က္ အေနနဲ႔ ထုတ္ျပန္ပါတယ္။

ဒီေနရာမွာ ဆက္ဆိုင္လို႔ ေထာက္ခံအႀကံျပဳခ်က္ (Recommendation) ရဲ႕ အဓိပၸါယ္ကို
ရွင္းခ်င္ပါတယ္။ ေထာက္ခံအႀကံျပဳခ်က္ဆိုတာ ဥပေဒနဲ႔ မတူပါဘူး။ လိုက္လုပ္လည္း
ရတယ္။ မလုပ္ခ်င္လည္း ရတယ္။ ကင္ဆာဆရာ၀န္ သို႔မဟုတ္ ခြဲစိတ္ဆရာ၀န္က
ကုိယ့္သမၻာ နဲ႔ကိုယ္ ဆံုးျဖတ္ၿပီး ပညာရွင္ေတြရဲ႕ ေထာက္ခံအႀကံျပဳခ်က္ကို
မလိုက္နာပဲ ကုေပးတာကို ဘယ္သူကမွ လာၿပီး အျပစ္ေပးလို႔ မရပါ။ ဘယ္ ရဲ ကမွလည္း
ေစာင့္ၾကည့္မေနပါ။

ဒါေပမယ့္ ဘာသာရပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ (ဒီကိစၥမွာ ရင္သားကင္ဆာ ဆိုင္ရာ) တတ္ကြ်မ္းတဲ့ ပညာရွင္ေတြက ဒီလို ဒီလိုေတာ့ျဖင့္
လုပ္သင့္ပါတယ္ ေျပာထားလ်က္နဲ႔ ကိုယ္က လိုက္မလုပ္ျဖစ္ခဲ့လို႔ လူနာမွာ
တစ္ခုခု နစ္နာ ဆံုးရံႈးသြားရမယ္ ဆိုရင္ေတာ့ နစ္နာမႈနဲ႔ တရားစြဲတာ
ခံရႏိုင္ပါတယ္။ ေနာက္ပိုင္းကိစၥကေတာ့ တရားခြင္မွာ ဆက္ရွင္းေပါ့။

အရပ္ဖက္ပညာရွင္အဖြဲ႔ဆိုတာမ်ိဳးက အခုမွ ေပၚလာတာ မဟုတ္ပါ။ ၁၉၈၄ ခုႏွစ္ေလာက္ ကတည္းက ရွိခဲ့တဲ့
အဖြဲ႔ျဖစ္ပါတယ္။ အဖြဲ႔၀င္ေတြ ေျပာင္းရင္သာ ေျပာင္းသြားမယ္ လြတ္လြတ္လပ္လပ္
လုပ္ငန္းေဆာင္ရြက္ႏိုင္မႈ သေဘာတရားကေတာ့ မေျပာင္းပါ။
ရင္သားဓာတ္မွန္ရိုက္ၿပီး ရင္သားကင္ဆာ ရွာေဖြၾကည့္ျခင္း ဆိုင္ရာ
ေထာက္ခံအႀကံျပဳခ်က္ကို ၂၀၀၂ ခုႏွစ္တုန္းက ဒီအဖြဲ႔ကပဲ ေျပာခဲ့ဖူးပါတယ္။
အခုေတာ့ သုေတသန ေတြ႔ရွိခ်က္ အသစ္ေတြေပၚ အေျခခံၿပီး ၂၀၀၉ ခုႏွစ္
ေထာက္ခံအႀကံျပဳခ်က္ကို ထုတ္တာပါ။ ဘာေတြကြာျခားလဲ ဆိုတာ
ႏႈိင္းယွဥ္ၾကည့္ရေအာင္။

အမ်ိဳးသမီးမ်ား၏ အသက္ ၂၀၀၂ ၂၀၀၉
၄၀ - ၄၉ ႏွစ္ ၁ ႏွစ္ (သို႔) ၂ ႏွစ္ လွ်င္ တစ္ႀကိမ္ႏႈန္းျဖင့္ ရင္သားဓာတ္မွန္ ရိုက္သင့္သည္။ ရင္သားဓာတ္မွန္ ပံုမွန္ ရိုက္စရာမလို။ လူတစ္ဦးခ်င္း အေနအထားေပၚ မူတည္၍ ဆရာ၀န္ႏွင့္ တိုင္ပင္ကာ လိုအပ္မွ ရိုက္သင့္သည္။
၅၀ - ၇၄ ႏွစ္ ၁ ႏွစ္ (သို႔) ၂ ႏွစ္ လွ်င္ တစ္ႀကိမ္ႏႈန္းျဖင့္ ရင္သားဓာတ္မွန္ ရိုက္သင့္သည္။ ၂ ႏွစ္ ၁ ႀကိမ္ႏႈန္းျဖင့္ ရင္သားဓာတ္မွန္ ရိုက္သင့္သည္။
၇၅ ႏွစ္ အထက္ ၁ ႏွစ္ (သို႔) ၂ ႏွစ္ လွ်င္ တစ္ႀကိမ္ႏႈန္းျဖင့္ ရင္သားဓာတ္မွန္ ရိုက္သင့္သည္။ သုေတသနျပဳခ်က္မ်ား လံုေလာက္မႈမရွိသျဖင့္ အတတ္မေျပာႏိုင္။

၂၀၀၉ ေထာက္ခံအႀကံျပဳခ်က္မွာ ပါတဲ့ ေနာက္အခ်က္ တစ္ခုကေတာ့ MRI, Digital Mammography နဲ႔ ဆရာ၀န္ စမ္းသပ္တာေတြ အတြက္ကိုေတာ့ မည္သို႔မွ်
မေျပာလိုေၾကာင္း၊ သုေတသန ျပဳခ်က္မ်ား မလံုေလာက္ေၾကာင္း ပါရွိပါတယ္။
‘မိမိကိုယ္တိုင္စမ္းသပ္ျခင္း’ နည္းလမ္းကိုေတာ့ ႀကိဳတင္စစ္ေဆးမႈအတြက္
အသံုးမျပဳသင့္ေၾကာင္း ေျပာထားပါတယ္။

ဘာေၾကာင့္ ဒီလို ေထာက္ခံအႀကံျပဳသလဲ
ရင္သားကင္ဆာေၾကာင့္ အသက္ေသဆံုးရမႈ ေလွ်ာ့က်ေစဖို႔ကို အဓိကရည္ရြယ္ၿပီး ဒီလို ေထာက္ခံအႀကံျပဳတာျဖစ္ပါတယ္။

သူတို႔ ဘယ္လိုသိသလဲ
အေမရိကန္ အရပ္ဖက္ ပညာရွင္အဖြဲ႔႕က အျခားသုေတသီေတြ လုပ္ေဆာင္ခဲ့သမွ်ေတြကို စနစ္တက်
ေလ့လာၿပီး အႏွစ္ခ်ဳပ္ရလဒ္ကို ၾကည့္ပါတယ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ့
အေမရိကန္ႏိုင္ငံသူေတြရဲ႕ ရင္သားကင္ဆာ ျဖစ္ပြားႏႈန္း၊ ေရာဂါအျပင္းအေပ်ာ့၊
ကင္ဆာေၾကာင့္ ေသဆံုးမႈႏႈန္း စတဲ့ အခ်က္အလက္ေတြကို ကြန္ပ်ဴတာထဲ
ထည့္သြင္းၿပီး ဘယ္အသက္အရြယ္မွာ ရင္သားဓာတ္မွန္ ရိုက္တာက ရင္သားကင္ဆာေၾကာင့္
ေသဆံုးမႈႏႈန္းကို ေလွ်ာ့ခ်ေပးႏိုင္လဲ ဆိုတာကို ဆန္းစစ္ပါတယ္။

ဒီဆန္းစစ္ခ်က္ေတြအရ အသက္ ၅၀ ကေန ၆၉ ႏွစ္အတြင္း ရွိ အမ်ိဳးသမီးမ်ားကို ၂ ႏွစ္ ၁ ႀကိမ္
ရင္သားဓာတ္မွန္ ရိုက္တာက ရင္သားကင္ဆာေၾကာင့္ ေသဆံုးမႈႏႈန္းကို ၁၅
ရာခိုင္ႏႈန္းခန္႔ ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္ၿပီး၊ မလိုအပ္ပဲ အသားစယူခံရမႈ အနည္းဆံုး
ဆိုတာ ေတြ႔ပါတယ္။ အသက္ ၄၀ နဲ႔ ၅၀ ၾကား အမ်ိဳးသမီးေတြကိုပါ ၂ ႏွစ္ ၁ ႀကိမ္
ရင္သားဓာတ္မွန္ ရိုက္ၿပီး စစ္ေဆးမယ္ ဆိုရင္ေတာ့ ရွားရွားပါးပါး တစ္ေယာက္
တစ္ေလရဲ႕ အသက္ကို ထပ္ၿပီး ကယ္တင္ေကာင္း ကယ္တင္ႏိုင္ပါမယ္။ ဒီလို
အသက္တစ္ေခ်ာင္း ကယ္တင္ႏိုင္ဖို႔အတြက္ လူ ၁၃၀၀ ေလာက္ကို ရင္သားဓာတ္မွန္
ရိုက္ၿပီးစစ္ေဆးဖို႔ လိုပါမယ္။ ရင္သားဓာတ္မွန္ ၁၂၉၉ ႀကိမ္ (တန္ဖိုးအားျဖင့္
ေဒၚလာ ၁ သိန္း ၃ ေသာင္းဖိုးေလာက္) က အပိုရိုက္ရသလို ျဖစ္ေနတယ္။
အၾကမ္းဖ်င္း ေျပာေၾကးဆိုရင္ အသက္တစ္ေခ်ာင္းက ေဒၚလာ ၁ သိန္း ၃ ေသာင္း တန္တယ္
ဆိုပါစို႔ရဲ႕။ စာရႈသူဆိုရင္ ဘယ္လို ဆံုးျဖတ္မလဲ။

ေဆြးေႏြးခ်က္
ဒီ ေထာက္ခံအႀကံျပဳခ်က္ ထြက္ေပၚအၿပီးမွာ အေမရိကန္ ရုပ္ျမင္သံၾကားေတြက
ရင္သားကင္ဆာ ေ၀ဒနာရွင္ အမ်ိဳးသမီး တစ္ခ်ိဳ႕နဲ႔ ေတြ႔ဆံုပါတယ္။ ကာယကံရွင္ေတြ
ေျပာတာက သူတို႔ေတြ အသက္ ၄၀ ေက်ာ္ ၅၀ မတိုင္မီအရြယ္တုန္းက ရင္သားဓာတ္မွန္
ရိုက္လိုက္မိလို႔သာ ကင္ဆာကို ေစာေစာေတြ႔ၿပီး အသက္ရွင္ႏိုုင္တာပါတဲ့။
မွန္ပါတယ္။ တစ္ဦးခ်င္း အေနနဲ႔ ဒီလို အေတြ႔အႀကံဳမ်ိဳးကေတာ့ ရွိမွာပါပဲ။
ဒါေပမယ့္လည္း ရုပ္ျမင္သံၾကားမွာ ေတြ႔ဆံုေမးျမန္း ခံရတဲ့ အမ်ိဳးသမီး
တစ္ေယာက္ ရွိရင္၊ သူ႔လိုပဲ အသက္ ၅၀ မတိုင္ခင္ ရင္သားဓာတ္မွန္ ရိုက္ၿပီး
ကင္ဆာမရွိပါပဲ ကင္ဆာရွိတယ္လို႔ မွားၿပီး သတ္မွတ္ခံရတဲ့ အမ်ိဳးသမီးက ၈၈
ေယာက္ ရွိေနပါလိမ့္မယ္။ အဲဒီ ၈၈ ေယာက္မွာေတာ့ မလိုအပ္ပဲ အသားစယူ စစ္ေဆးတာ
ခံခဲ့ရမွာပါ။ ဒီလို မွားယြင္းၿပီး အသားစယူခံရတဲ့ အမ်ိဳးသမီး ေတြကိုေတာ့
ရုပ္ျမင္သံၾကားေတြက ေတြ႔ဆံုေမးျမန္းျခင္း မျပဳပါဘူး။

အခု ေထာက္ခံအႀကံျပဳခ်က္ဟာ သိပၸံနည္းက် စနစ္တက် သုေတသနျပဳၿပီး ရလာတဲ့
အခ်က္အလက္ေတြေပၚမွာ အေျခခံ ေရးသားထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္လည္း
ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံရဲ႕ က်န္းမာေရး ေပၚလစီ ခ်မွတ္တဲ့ အခါမွာ သိပၸံနည္းက်တာ
မက်တာ တစ္ခ်က္တည္းနဲ႔ ျဖစ္ခ်င္မွ ျဖစ္ပါတယ္။ ဥပေဒျပဳ အမတ္ေတြကို
ေရြးေကာက္တင္ေျမွာက္ထားတဲ့ ျပည္သူလူထုက မႀကိဳက္ရင္ သိပၸံနည္း ဘယ္လို က်ေနေန
အမတ္ေတြ ဘာမွ မတတ္ႏို္င္ပါဘူး။

ေနာက္တစ္ခ်က္က ရင္သားဓာတ္မွန္ေၾကာင့္ အက်ိဳးျဖစ္ေနသူေတြ (ဥပမာ ဓာတ္မွန္စက္ တီထြင္သူေတြ၊
ဓာတ္မွန္စက္ ေထာင္သူေတြ၊ ဓာတ္မွန္ ဆရာ၀န္ေတြ) လည္း အမ်ားအျပားရွိေသးေတာ့
သူတို႔ရဲ႕ အျမင္ေတြကလည္း ဥပါဒါန္ မကင္းႏိုင္ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။

ေနာက္ဆံုး လူေတြ မေျပာခ်င္ၾကေပမယ့္ မေျပာမျဖစ္ေျပာရမယ့္ ကိစၥက ေငြေရးေၾကးေရးပါ။
‘ေငြဘယ္ေလာက္ကုန္ကုန္ ကုလိုက္မယ္’ ဆိုတာ စကားအျဖစ္သာ ရွိပါတယ္။ တကယ္တန္းမွာ
မိသားစုတိုင္း၊ မိသားစုတိုင္း ေငြေၾကးတတ္ႏိုင္မႈေပၚ မူတည္ၿပီး က်န္းမာေရး
ေစာင့္ေရွာက္မႈအတြက္ကို သံုးၾကရပါတယ္။ ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံမွာလည္း
ဒီအတိုင္းပါပဲ။ တိုင္းျပည္က ဘယ္ေလာက္ ခ်မ္းသာေနလဲ၊ က်န္းမာေရးအတြက္
ဘယ္ေလာက္ ေငြအကုန္ခံေနလဲ ဆိုတဲ့ အခ်က္ေတြဟာ အေရးႀကီးတဲ့ အခ်က္ေတြပါ။

ျမန္မာအမ်ိဳးသမီးမ်ားနဲ႔ ဘယ္လို သက္ဆိုင္မလဲ
ကမာၻ႕က်န္းမာေရးအဖြဲ႔ရဲ႕ သံုးသပ္ခ်က္အရကေတာ့ အေရွ႕ေတာင္အာရွ ႏိုင္ငံေတြမွာ ရင္သားကင္ဆာဟာ
အမ်ိဳးသမီးေတြအတြက္ ဒုတိယ ဒုကၡအေပးဆံုး ျဖစ္ပါတယ္တဲ့။ ဒီလိုဆိုေတာ့
အေရွ႕ေတာင္အာရွထဲမွာ ပါတဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံက အမ်ိဳးသမီးေတြအတြက္လည္း
အေရးႀကီးတာေပါ့။

ျမန္မာႏိုင္ငံအေနနဲ႔ ရင္သားကင္ဆာ ႀကိဳတင္စစ္ေဆးျခင္း ကိစၥကို တစ္ႏိုင္ငံလံုး အတိုင္းအတာနဲ႔
လုပ္ေဆာင္ႏိုင္ေနၿပီလို႔ေတာ့ မၾကားမိေသးပါ။ စာေရးသူတို႔ ေဆးေက်ာင္းသား
ဘ၀ကမ်ားဆိုရင္ ရင္သားကင္ဆာ ေ၀ဒနာရွင္ေတြဟာ အဖုအက်ိတ္ အေတာ္ႀကီးကို ႀကီးမွ
ေဆးရံုေရာက္လာၾကတာေတြ ရွိပါတယ္။ ေရာဂါကြ်မ္းမွ ေရာက္လာတာေပါ့။ ကုသရလည္း
ခက္ခဲသြားၿပီး အသက္ရွင္ဖို႔လည္း မလြယ္ေတာ့ပါ။

ဒီေန႔ ဒီအခ်ိန္မွာေတာ့ ၿမိဳ႕ႀကီးေတြမွာ ရင္သားဓာတ္မွန္ ရိုက္လို႔ ရေနပါၿပီ။ ဒါေပမယ့္
ၿမိဳ႕တိုင္းမွာေတာ့ မရေသးပါ။ က်န္းမာေရး ဗဟုသုတရွိသူ ေဆးရံုေဆးခန္းနဲ႔
နီးစပ္သူမ်ားကေတာ့ ရင္သားဓာတ္မွန္ ရိုက္ဖို႔ ဆရာ၀န္နဲ႔ တိုင္ပင္တာေတြ
ရွိလာေနပါၿပီ။ တစ္ဖက္မွာလည္း ရင္သားဓာတ္မွန္ရိုက္တယ္ ဆိုတာကို ဘာမွန္း
မသိသူမ်ားလည္း ရွိပါေသးတယ္။ အရြယ္ေရာက္တဲ့ ျမန္မာ အမ်ိဳးသမီးတိုင္း
ရင္သားကင္ဆာ ဗဟုသုတ ရွိေနဖို႔ အေတာ္အားထုတ္ လုပ္ေဆာင္ရပါဦးမယ္။

ေဖာ္ျပပါ သုေတသန ျပဳခ်က္ေတြဟာ အေမရိကန္ အမ်ိဳးသမီးေတြကို အဓိကထား
စဥ္းစားထားတာျဖစ္လို႔ ျမန္မာအမ်ိဳးသမီးေတြမွာ လည္း ဒီလိုအေျခအေနရွိမယ္လို႔
တပ္အပ္ မေျပာႏိုင္ပါ။ ျမန္မာအမ်ိဳးသမီးမ်ားမွာ ရင္သားကင္ဆာ
ျဖစ္ပြားမႈႏႈန္း၊ ေရာဂါအမ်ိဳးအစား၊ အႏုအရင့္ စတာေတြကို သိရွိႏိုင္ဖို႔
သုေတသန ျပဳခ်က္ေတြ လိုပါမယ္။

ကဲ စာေရးသူေရ ေ၀့၀ိုက္မေနပါနဲ႔ ျမန္မာအမ်ိဳးသမီးေတြကို ဘယ္လို အႀကံေပးမလဲ ဆိုရင္ေတာ့ …

အသက္ ၄၀ ေက်ာ္ၿပီး မိသားစု (မိခင္၊ အေဒၚ၊ ညီမ၊ အစ္မ) မွာ ရင္သားကင္ဆာ ျဖစ္ဖူးရင္
အသက္ ၄၀ ေက်ာ္ၿပီး ရင္သားမွာ နဂိုကမရွိတဲ့ အဖုအက်ိတ္ ရွိလာၿပီလို႔ သံသယရွိရင္
အသက္ ၅၀ ေက်ာ္ၿပီး ရင္သားဓာတ္မွန္ ရိုက္ဖို႔ အဆင္ေျပရင္ (မိမိေနတဲ့ၿမိဳ႕မွာ ရင္သားဓာတ္မွန္ ရိုက္လို႔ရရင္)



နီးစပ္ရာ တတ္ကြ်မ္းနားလည္တဲ့ ဆရာ၀န္မ်ားနဲ႔ တိုင္ပင္ၿပီး ရင္သားဓာတ္မွန္ ရိုက္ၾကည့္သင့္ပါတယ္။ တစ္ဆက္တည္း ၂ ႏွစ္ ၁ ႀကိမ္ ပံုမွန္ စစ္ေဆးဖို႔ရာလည္း
တိုက္တြန္းလိုက္ပါတယ္။

Mandelblatt et al. Effects of Mammography Screening Under Different Screening
Schedules: Model Estimates of Potential Benefits and Harms. Ann Intern
Med. 2009;151:738-747.

Nelson et al. 2009. Screening for Breast Cancer: An Update for the U.S. Preventive Services Task Force. Ann
Intern Med. 2009;151:727-737.

Screening for Breast Cancer: U.S. Preventive Services Task Force Recommendation Statement. U.S. Preventive
Services Task Force*. 2009. Ann Intern Med. 2009;151:716-726.

U.S. Preventive Services Task Force’s recommendation on Screening for Breast Cancer. 2002. Retrieved from http://www.ahrq.gov/clinic/pocketgd09/gcp09s2.htm#BreastScreening on November 19, 2009.

U.S. Preventive Services Task Force’s recommendation on Screening for Breast Cancer. 2009. Retrieved from http://www.ahrq.gov/clinic/uspstf/uspsbrca.htm on November 19, 2009.

WHO. 2006. Global disease burden 2004 update.

http://myanmarinsingapore.com/profiles/blog/show?id=2316969%3ABlogP... ဒီကေန ကူးလာတာပါ။

မိန္းကေလးခ်င္းသိသင့္တာေတြ သူငယ္ခ်င္းေတြသိေစခ်င္လုိ႕ပါ။ျဖစ္ျပီေဟ့ဆုိလို႕ျဖတ္လိုက္ရရင္လဲ မေကာင္းဘူးေလ။
*PIANCIT PAINA THU (1917-1918)*

Leitung galpi khatna 1914 Kumin piang a, tua gal kidona-ah Englandte tampi
si-in Kham dangka Pound 900 Million val bei hi. England leh France kipawlin,
France gamah a kisim laitakun Englandte in amau’ huhna gam tengah huhna mah
ngen kawikawi uh hi. Tua hunin Ih Kawl gam England Kumpi in hong uk khin a
hih manin, Kawl gamah zong huhna hong ngen kik uh hi. Sukte gam, Kamhau’
gam, Sihzaang’ gam tengah huhna ngen dingin Mawlaik panin Deputy
Commissioner D.D.F.O.Lowler 1917 January nipi masa sungin Tedim hong tung
hi. Hih Ukpi 3 sung tengah ki kaikhawmin, gal huh ding gen hi. Amasa-in
Ukpite in nanial uh hi. A hi zongin F.O Lowler in, 1891 June 23, ni a
Thangpi a kibawl, kiciamna bulphuhin huhna hong nget ciangin, Ukpite in
nanial ngam nawnlo uh hi. Hau Cinkhup makai-in Ukpite in amau’ uk sung
ciatah mi kaihkhop sakin, Sukte gam panin mi 250, Kamhau’ gam panin, mi 700,
Sihzaang gam panin, mi 83, a gawm mi 1033 ngah sak uh hi. A kingen zah
sangin a tam zaw ngah sak uh hi.

[image: biakinn]

Gal huh ding a apai mite Tedimah kha 3 sung nasep sinsak phot uh hi. Kha 3
sung a man khit uh ciangin inn lamah kha lang sung ciah khuan pia uh hi.
1917 May 15 ni-in gal huh ding mi 1033-te Tedimah kituah uh a, France gal
mai a na sem dingin, Tedim khua panin anuai a bangin pai uh hi.
1917 May 27 Zingsang nai 10:00 Tedim panin Dimlo-ah giak uh hi. 1917May
28, Dimlo panin Thangpi-ah giak hi. 1917May 30, Tulsuk panin Kawlpi-ah giak
hi. 1917 May 31, Kawlpi panin Gunkhawm tunginGunkhawm pan in tum theih a
tuamtaum tawh na muak uh hi. 1917 June 1, Gunkhawm panin Tembaw tawh Myanyan
June ni 4 ni-in Tung uh a zan thum tam uh hi. 1917 June 8, Myanyan
panin Yangon tung uh hi. Sya Po tha in zing an nekpihin France pai ding
teng, zatep bu nih, Khakkhi puan ak khat tek, pheituam khat, puanak tungsilh
khat mainul khat leh sunsiah phel khat tek pia uh hi. 1917 June 9,
Zogam<http://vaphual.net/>panin a ki kha sukte tawh mangpha kikhakin,
Yangon pan Tembaw tawh ding khia
uh hi. 1917 June 13,Nitak nai 5:00 India Khuapi Culcutta tung uh a,
Kei-zaangte Khoigin a kam sung meima-inZato kahin Zato panin si hi. A
luang mei tawh hal ding deihlo uh a hih manin, Vung Zakham maikai-in Khuapi
tai 15 a ki gamlatna-ah vui uh hi. 1917June 24, Nitak nai 5:00 Culcutta pan
Meileng tawh Bombay pai hi. 1917June 28, Nitak nai 6:00-ah Bombay khua
tungin Zato-ah ki ensak uh a, khua vot thuak zolo mi 15 ciah sak uh
hi. 1917June
29, Nitak nai 3:00 Sente’ Tembaw tuangin Bombay pan ding khia uh hi.. Arabia
tuipi tungah ni 13 sung paisuak uh hi. 1917 July 14, Nitak nai 5:00-in Eden
huan tung uh a Inn sung
lutpah theilo uh hi..
Nai.7:00Pm, ciang lut thei. uh hi. 1917 July 17, Eden pan Tembaw ni 4 sung
pai uh a, Izipt gam Suez canal zuan uh hi. 1917 ni 21 ni-in, Suez tung uh a,
Tua kikal sehnel gam bekbek a hi hi. Suez canal pen Englandte’vanleng
phualpi hi a, a galvanlengte uh muhnop sa mahmah uh hi. 1917 July 26, Nitak
nai 6:00 Suez Khuapi panin Meileng tawh pai uh hi 1917 July 27, Zingsang
8:00 Egypt gam Alexandria khuapi tung uh a, nitak lamin Tembaw tawh
paisuakin Italy gam Toronto khuapi tungin nisat mahmah na mun hi a, amau’
suan tawm singkung bek po hi. Sing ham mahmah hi. Tui nisa-ah lumsak masa-in
tua khit ciangin meitungah suang pan uh hi. Sing kung tungah Toktol tam
mahmah ahih manin, Toktol khua ci-in ciamteh uh hi. 1917August ni 6
ni-in Toronto
khua panin meileng tawh ni 8 sung pai-in, Moh leh niantui bekbek tawh vakin
nuamsa mahmah uh hi. 1917August14 ni France Khuapi Marselles a tun uh
ciangin, Khasum Rs. 50/- Oversea Allowvance Rs. 100/- sang sak uh hi. Sukte
leh Sihzaang mi teng, No.61 Labour Corp min pia-in, Kamhau’ mi No. 62 Labour
Corp min pia a, Capt, Rund-all in uk hi. 1917 Aug 24, Marselles khua panin
meileng tawh ding ding khia kikin, England leh Germanyte’ kikapna mun Bikot
camp 1917 August 27 ni-in tung uh hi. Tua lai-ah nasep laitakin, Tonzaangte
Neng Zalang in khutlet bomb khat puakkhamsak kha a hih manin, mi 6 liamin
tuate Zato pension kipia hi.

Bikot camp panin Brazil-ah ki tuah kik uh a, tua campah a om sungun sun leh
zanin thauging bekbek kawlmim kanpuak ging bangin tai 100 huam sung,
thautang san ziahzuah ci-in lim gen mahmah uh hi. Piancit paite pen galkap
hilo-in vansiate khawmtuah, galte’ zat ding thauvui thautang annek tui dawn,
a suah a sang leh a kisam bangbang asem uh a hi hi. Tua bangin a lauhuai
galmai samai-ah lungleng khuangai-in a om sungun, a ki hehnepna-un,
Alexandria khua a a om sung vua, Gualkhate tawh tuipek a kidemna uh khawng,
Arabia tuipi tung a nawk lai vua, amuh uh ngasa inn ciacia a phate kikumin
holim mahmah uh hi.

Alexandria a om sungun Gualkhate tawh tuipek kidem uh a, Gualkha galkap 9,
Zato kipuak a hih manin, tuipek ding kikham hi. Arabia tuipi kantanin, tui
hualte nasia lua mahmah ahih manin, Motor kham bangin khamin an ne zolo tui
dawn zolo-in a om laitakun inn ciacia, saipi ciacia a pha ngasa (Whale) gual
khat ciangin tul val bang a pha ding tai 2 sung bang, nisuahna pan nitumna
lam manawhin a tai hanhan ngasa a muh uh ciangin lamdang sa-in muhnop sa
mahmah uh hi.

Bikot khua a om lai-un ana seppih uh midangte tawh, lungnop nadingin bawlung
kidem zel uh hi. Tua kidemna-ah na zo uh a hih manin, Piancitte in lamdang
sa-in a pahtawina uh Lian Zakham in a nuai abangin la na phuak hi.

*(a) **Piantui a zal mi zatam te’n, kua’ vontawi bel hiam ci e,*

*(b) **Kua’ vontawi ci’n khau bang sut ing, puvon ngo sal bang lange,*

**Hih bangin ihpu ihpate ahunhun amunmunah, midangte’ sangin a hatnate uh na
lakkhia uh a, mite’ zahtak leh pahtwi-in na om uh hi. Bikot campah a om
sungun, England galkap suah theih nadingin British Parliament-ah ngen uh a,
England Kumpi in ih pu ihpate, galhan dan, galsiam dan thei khin uh a hih
manun, piak dingin thu zasak uh hi. Tua hun laitakin Tonzaangte Khup Zadal
in, kampau khialhna khat tawh kimanin, a suahtak khit ciangin buksau natna
khat tawh si hi. Tua pa pen England galkapte in thupi takin zahtakna tak
tawh vui uh hi. 1917 December kha-in, England Prime Minister leh galkap
maang pawl khatte Brazil camp-ah pai uh a, Tonzaangte Gin vum leh a lawmte
pawl khat in, zahtakna na pialo kha uh a hih manin kha 3 sung thong kiasak
hi.

*2. London paina:*

Brazil campa na semte khen 78, pha uh a, tua sung panin No. 61 leh No. 62,
Labour corpte’ hanciamna leh nasep siamna minthang mahmah a hih manin, Kumpi
King george V. in, “Ki mu nuam ing,” ci a hih manin, a kimu dingin corp 2
sung panin ki teng khia uh hi. Tuate Kumpipa tawh kimu dingin, 1918 Marc ni
9 ni-in ding khia-in, ni 10,ni-in, Boulogue khua pan Tembaw tawh English
Channel kantanin pai uh a, nitak nai 4-in England Tembaw khawlna tung uh hi..
Tua panin Meileng tawh pai-in, nitak nai 9-in London meileng khawlna tung uh
hi. Tua lai-ah Uliante in na dawn uh a, Indiate’ tunna inn khat (9th Floor)
tung sak uh hi.

Tua inn deipi sungah Prime Minister leh Minister dangte in na muak uh hi.
Zingsang nai 11, ciangin kumpipa tawh kimu ding leh, galkap puan silh ding
vaikhak uh a, khut kilenin kikhen uh hi. England Kumpi in a khangkhangin
atenna Buckingham place-ah Kumpi King george v. tawh kimu ding a pai teng:-

1. Mawlaik Deputy Commissioner F.O. Fowler

2. Subidar Mangpum
( Khuasak )

3. Interpreter Thawng Zakai
(Muizawl )

4. Company Commender.Songtheu
(Tualzaang )

5. Interpreter.Thuampau
(Khawsak )

6. Company Commander. Vungh Zakham
(Tonzaang )

7. Company commander. Kam Zanang
(Tuipi )

8. Company Commander. Hau Zanang
(Heilei )

9. Platoon Comander. Hang Khawcin
(Tuitawh )

10. Platoon Commander. Thiaukam
(Kaptel )

11. Sergeant. Vialzen
(Vangteh )

*3. Kumpipa tawh kimuhna:*

1918 March 11 zingsang nai 8,-in,Uliante in a zintunna uh panin Motor tawh
la-in Kumpipa tawh Kumpipa’ innah paipih uh hi. Khamtawh kizut a sau mahmah
Saha 4 leh sailu 2 a kisuanna Kumpipa’ zin dona inn dei sungah kigualin,
Kumpipa’ hong pai ding ngak uh hi. Zingsang nai 9-in Kumpipa a galkap puan
tawh kizemin huihluai tawh hong tuak sukin, 3 vei zahtakna a piak khit uh
ciangin khut kilenin a nuai a bangin kumpipa in thu hong gen hi.

*4. Kumpipa’ thu gente:*

*“*Hih zahtak a agamla, Zo gam Tedim panin, gal huh ding a hong pai Labour
corp 61 leh 62 sung panin, galmai nasepna khempeuhah deihsakna tak tawh,
hanciamin paubanna omlo-in, hoihtakin zo cih ka za hi. Ka lungdamna bangmah
tawh kiteh theilo-in ka lungdam hi. Leitung hunah, England Kumpi’ thu neihna
a bei matengin, England mi khat ka om lai tengun,
Zomi<http://vaphual.net/category/zomi/>,
Tedim mi peuhmah gilkial dangtakin hong puksisak lo ding hi ung. Na
gentheihna mun khempeuh vuah England Kumpi in hongkem ding hi ung.” Ci-in
thu a gen khit ciangin, “Note tawh sau veipi ka om nop hangin, ka nasepna
tamin hun ngahlo ka hihmanin, ka dah mahmah hi. London khua-ah na om sungun,
na lamdang tuamtuamte Ministerte in hong lak kawikawi ding hi,” ci-in thu a
gen khit ciangin, khut kilenin kikhen uh hi.

Tua khit ciangin Zo mi Tedim mite, Kumpipa lim kisuanna inn dei sungah, man
(Photo) kizaih uh hi. Minister khat in makaihin kumpipa’ inn sung panin
nidang lai a, mawhnei kumpi Nu’ kithahna nalamdang tuamtuamte etpih kawikawi
hi. Kumpipa inn tai 2 huam bang zai hi. Inn tungah dial mun 16-ah kikhai a,
Nidang lai London khua meikatna leh, zinlinna te lim sungah ensak uh hi.
Kumpi inn sungah naupang kum 12 gual a pha mi 150-te in, Kumpipa’ lungnopna
dingin, nisimin Benkhaza (Music) tumin lam zel uh hi, ci-in ki gen hi.

1918 March 12, ni-in Parliament kikhopna-ah kahsak uh hi. A pai ma-un
Kumpipa Zum khan vel masa uh hi. Parliament kikhopna inn sung a lut uh
ciangun, mipite in zahtakna pia-in ding uh hi. Kikhopna a man uh ciangin,
Kawlgam Governorpa in, a innah moh leh niangtui tawh vak hi. Tua lai a
nasep sin Kawl mi 13-te tawh, kiho khawmin nitak ciangin Cenima etpih uh hi..
1918 march 13, zingsang an nek khit ciangin, ganhing khawina (Zoo) en uh
hi. A ciah uh ciangin Whiter leh whiteson companyte in, Singgahtui tawh vak
hi.

1918 March14 ni-in, England Kumpi a sem ngei khempeuh leh, vaihawm ulian
khempeuhte’ laizangah, Kumpi King george V. 4-te’ innkuan lim omna etpih uh
hi. Tua mun a cing galkap khat, Songtheu in milim sa-in a khamul a lawnsak
kha hi. Tua lai pen milim lah mihing kisa, mihing lah milim kisa thei hi,
ci-in gen uh hi. Nitak lam ciangin, Kham leh ngun ki bawlna sik namkim leh
van tuamtaum kibawlna munte en uh hi. 1918 March 15 nitak an nek khit
ciangin, London khua nawl a om vanleng bawlna mun etpih uh hi.

1918 march 16 ni-in India Governorpa in an vak a, An a nek khit uh ciangin
Roll company leh Whiteson Companyte in sam leuleu uh hi. Nek theih dawntheih
tuamtuam tawh zindo uh hi. Roll Company inntung a sang pen munah, bawlung
tualpi om a, tua panin London khua sung kimu thei hi. Roll Company inn
laizangah inn tung leh inntual kikal, khuampi khat om a, a kim kot mel
tuamtuam nei singpek tawh kizem hi. Sabuai bangin ki umcip hi. Tua khuam pen
a tawntungin kipei den a, van leite in khuam kipei den tunga sabuai sungah
sum khia leh vante a mau’ gei sabuai-ah hong pai lel hi, ci-in gen uh hi.
Lampi gei vanzuaknate-ah, a van man zah ding sum kikhia-in, Switch ki mek
leh a leinop van pusuak hi. 1918 March 20 ni-in ciah kik ding gelna a om
hangin, Germany galkap a kiman tul 300-te puakna-in Tembaw teng kizang ahih
manin, ciah theilo uh hi.

1918 March 22, ni-in London pan ciahkhia-in, Brazil camp a tun uh ciangin,
England galkap lut theihna ding lai tunga, galkap a suak nuamte galkap dan
sin dingin Lyons camp-ah kisuan uh hi. Tuate pai khiat ni zanin, thautang
koihna innpi bomb in kha a, tua munah ki om ngam nawnlo-in mundangah kitai
hi. Galtaina mun panin, England galkap a suak nuam lote inn lamah ciahsak
hi. England galkap suak a, Lyons camp a galkap sinte a nuai abangin za kipia
hi:-

1.Capt F.O Fowler – Colonel

2. Gordon – Lt. Colonel

3. Warald – Major

4. Ohtakhin -Captain

5. Thawng Zakai -Captain -Muizawl

6. Thuampau – Captain -Khuasak

7.Vung Zakham – Leutanant -Tonzaang

8. Songtheu – Leutanant – Kaptel

9. Kam Zamang – Lieutanant -Tuipi

10. Kimvungh -Lieutanant – Lamzaang

11. Do Cinlian -Lieutanant – Haupi

12. Cinkhai -2nd,Lieutanant -Tuitum

13. Lian Zathang -Lieutanant – Laitui

14. Pau Cinlian -Lieutanant – Gamngai

15. Pau Zacin -Subidar – Suangzaang

Atung a bangin za tuamtuamte a piak banah, Sergeant, Corporal akipan za
tuamtuam a ngah tampi ki om hi. Tuate Lyons camp-ah nipi 3 sung galkap dan
a sin sak laitakin Zo gam panin laikhak ki ngah a, Kuki Thahdo leh Hakha gal
kisimna hangin lo ki kho theilo cih thu a zak ciangun, Zo gam ciah kik ding
a khuan ngen uh a, 1918 July kha-in hong ciahin August kha-in Tedim hong
tung uh hi. Piancit gamah *Kum khat leh kha 6* sung na sem uh a, galmai leh
natna tawh hong sihsante longal, Mangkaang Kumpi in minphatna *PAHTAWINA LAI
* (Certificate) khat ciat pia uh hi.

*CERTIFICATE*

*This is Certificate is given to ——————-who enrolled voluntarily as a mate
in the Burma labour Corp and worked in france for the British Government
during the great war. He worked loyally and well in all; weather by night as
well as by day and every advance and often dangerous condition and willingly
and cheerfully bare his share of the burdens of the day. This fact should
ever be remembered to his credit by those who have any dealings with him and
may all officials deal with him and his family in the liberal for him on
which the place his service at the disposed of the empire in its hour of
stress may he and his family never be forgotten*.

Sd/-

F.O Fowler (Capt)

Burma Commission

Piancit pai Labour Corps a nasemte lungzuan khuangaihna tuamtuam kawm kalah
mi 23 te in hong nusia uh hi. *Tuate in*:-

1. Ngulngin 4. 10 .1917

2. Thangeng 25. 12. 1917

3. Tutlangh 29. 10. 1917

4. Tuangpum 9. 12. 1917

5. Vialdam 9. 12. 1917

6. Ginneng 31. 10. 1917

7. Vumdai 26. 10. 1917

8. Kamang 28. 10. 1017

9. Ngokam 9. 10. 1917

10. Tualkim 4. 9. 1917

11. Lunkap 7. 12. 1917

12. Khoigin 6. 6. 1017

13. Khup Zadal 15. 10. 1917

14. Lang Zakhen 12. 2. 1917

*PIANCIT PAINA THU (1917-1918)*

Leitung galpi khatna 1914 Kumin piang a, tua gal kidona-ah Englandte tampi
si-in Kham dangka Pound 900 Million val bei hi. England leh France kipawlin,
France gamah a kisim laitakun Englandte in amau’ huhna gam tengah huhna mah
ngen kawikawi uh hi. Tua hunin Ih Kawl gam England Kumpi in hong uk khin a
hih manin, Kawl gamah zong huhna hong ngen kik uh hi. Sukte gam, Kamhau’
gam, Sihzaang’ gam tengah huhna ngen dingin Mawlaik panin Deputy
Commissioner D.D.F.O.Lowler 1917 January nipi masa sungin Tedim hong tung
hi. Hih Ukpi 3 sung tengah ki kaikhawmin, gal huh ding gen hi. Amasa-in
Ukpite in nanial uh hi. A hi zongin F.O Lowler in, 1891 June 23, ni a
Thangpi a kibawl, kiciamna bulphuhin huhna hong nget ciangin, Ukpite in
nanial ngam nawnlo uh hi. Hau Cinkhup makai-in Ukpite in amau’ uk sung
ciatah mi kaihkhop sakin, Sukte gam panin mi 250, Kamhau’ gam panin, mi 700,
Sihzaang gam panin, mi 83, a gawm mi 1033 ngah sak uh hi. A kingen zah
sangin a tam zaw ngah sak uh hi.

[image: biakinn]

Gal huh ding a apai mite Tedimah kha 3 sung nasep sinsak phot uh hi. Kha 3
sung a man khit uh ciangin inn lamah kha lang sung ciah khuan pia uh hi.
1917 May 15 ni-in gal huh ding mi 1033-te Tedimah kituah uh a, France gal
mai a na sem dingin, Tedim khua panin anuai a bangin pai uh hi.

1917 May 27 Zingsang nai 10:00 Tedim panin Dimlo-ah giak uh hi. 1917May
28, Dimlo panin Thangpi-ah giak hi. 1917May 30, Tulsuk panin Kawlpi-ah giak
hi. 1917 May 31, Kawlpi panin Gunkhawm tunginGunkhawm pan in tum theih a
tuamtaum tawh na muak uh hi. 1917 June 1, Gunkhawm panin Tembaw tawh Myanyan
June ni 4 ni-in Tung uh a zan thum tam uh hi. 1917 June 8, Myanyan
panin Yangon tung uh hi. Sya Po tha in zing an nekpihin France pai ding
teng, zatep bu nih, Khakkhi puan ak khat tek, pheituam khat, puanak tungsilh
khat mainul khat leh sunsiah phel khat tek pia uh hi. 1917 June 9,
Zogam<http://vaphual.net/>panin a ki kha sukte tawh mangpha kikhakin,
Yangon pan Tembaw tawh ding khia
uh hi. 1917 June 13,Nitak nai 5:00 India Khuapi Culcutta tung uh a,
Kei-zaangte Khoigin a kam sung meima-inZato kahin Zato panin si hi. A
luang mei tawh hal ding deihlo uh a hih manin, Vung Zakham maikai-in Khuapi
tai 15 a ki gamlatna-ah vui uh hi. 1917June 24, Nitak nai 5:00 Culcutta pan
Meileng tawh Bombay pai hi. 1917June 28, Nitak nai 6:00-ah Bombay khua
tungin Zato-ah ki ensak uh a, khua vot thuak zolo mi 15 ciah sak uh
hi. 1917June
29, Nitak nai 3:00 Sente’ Tembaw tuangin Bombay pan ding khia uh hi.. Arabia
tuipi tungah ni 13 sung paisuak uh hi. 1917 July 14, Nitak nai 5:00-in Eden
huan tung uh a Inn sung
lutpah theilo uh hi..
Nai.7:00Pm, ciang lut thei. uh hi. 1917 July 17, Eden pan Tembaw ni 4 sung
pai uh a, Izipt gam Suez canal zuan uh hi. 1917 ni 21 ni-in, Suez tung uh a,
Tua kikal sehnel gam bekbek a hi hi. Suez canal pen Englandte’vanleng
phualpi hi a, a galvanlengte uh muhnop sa mahmah uh hi. 1917 July 26, Nitak
nai 6:00 Suez Khuapi panin Meileng tawh pai uh hi 1917 July 27, Zingsang
8:00 Egypt gam Alexandria khuapi tung uh a, nitak lamin Tembaw tawh
paisuakin Italy gam Toronto khuapi tungin nisat mahmah na mun hi a, amau’
suan tawm singkung bek po hi. Sing ham mahmah hi. Tui nisa-ah lumsak masa-in
tua khit ciangin meitungah suang pan uh hi. Sing kung tungah Toktol tam
mahmah ahih manin, Toktol khua ci-in ciamteh uh hi. 1917August ni 6
ni-in Toronto
khua panin meileng tawh ni 8 sung pai-in, Moh leh niantui bekbek tawh vakin
nuamsa mahmah uh hi. 1917August14 ni France Khuapi Marselles a tun uh
ciangin, Khasum Rs. 50/- Oversea Allowvance Rs. 100/- sang sak uh hi. Sukte
leh Sihzaang mi teng, No.61 Labour Corp min pia-in, Kamhau’ mi No. 62 Labour
Corp min pia a, Capt, Rund-all in uk hi. 1917 Aug 24, Marselles khua panin
meileng tawh ding ding khia kikin, England leh Germanyte’ kikapna mun Bikot
camp 1917 August 27 ni-in tung uh hi. Tua lai-ah nasep laitakin, Tonzaangte
Neng Zalang in khutlet bomb khat puakkhamsak kha a hih manin, mi 6 liamin
tuate Zato pension kipia hi.

Bikot camp panin Brazil-ah ki tuah kik uh a, tua campah a om sungun sun leh
zanin thauging bekbek kawlmim kanpuak ging bangin tai 100 huam sung,
thautang san ziahzuah ci-in lim gen mahmah uh hi. Piancit paite pen galkap
hilo-in vansiate khawmtuah, galte’ zat ding thauvui thautang annek tui dawn,
a suah a sang leh a kisam bangbang asem uh a hi hi. Tua bangin a lauhuai
galmai samai-ah lungleng khuangai-in a om sungun, a ki hehnepna-un,
Alexandria khua a a om sung vua, Gualkhate tawh tuipek a kidemna uh khawng,
Arabia tuipi tung a nawk lai vua, amuh uh ngasa inn ciacia a phate kikumin
holim mahmah uh hi.

Alexandria a om sungun Gualkhate tawh tuipek kidem uh a, Gualkha galkap 9,
Zato kipuak a hih manin, tuipek ding kikham hi. Arabia tuipi kantanin, tui
hualte nasia lua mahmah ahih manin, Motor kham bangin khamin an ne zolo tui
dawn zolo-in a om laitakun inn ciacia, saipi ciacia a pha ngasa (Whale) gual
khat ciangin tul val bang a pha ding tai 2 sung bang, nisuahna pan nitumna
lam manawhin a tai hanhan ngasa a muh uh ciangin lamdang sa-in muhnop sa
mahmah uh hi.

Bikot khua a om lai-un ana seppih uh midangte tawh, lungnop nadingin bawlung
kidem zel uh hi. Tua kidemna-ah na zo uh a hih manin, Piancitte in lamdang
sa-in a pahtawina uh Lian Zakham in a nuai abangin la na phuak hi.

*(a) **Piantui a zal mi zatam te’n, kua’ vontawi bel hiam ci e,*

*(b) **Kua’ vontawi ci’n khau bang sut ing, puvon ngo sal bang lange,*

**Hih bangin ihpu ihpate ahunhun amunmunah, midangte’ sangin a hatnate uh na
lakkhia uh a, mite’ zahtak leh pahtwi-in na om uh hi. Bikot campah a om
sungun, England galkap suah theih nadingin British Parliament-ah ngen uh a,
England Kumpi in ih pu ihpate, galhan dan, galsiam dan thei khin uh a hih
manun, piak dingin thu zasak uh hi. Tua hun laitakin Tonzaangte Khup Zadal
in, kampau khialhna khat tawh kimanin, a suahtak khit ciangin buksau natna
khat tawh si hi. Tua pa pen England galkapte in thupi takin zahtakna tak
tawh vui uh hi. 1917 December kha-in, England Prime Minister leh galkap
maang pawl khatte Brazil camp-ah pai uh a, Tonzaangte Gin vum leh a lawmte
pawl khat in, zahtakna na pialo kha uh a hih manin kha 3 sung thong kiasak
hi.

*2. London paina:*

Brazil campa na semte khen 78, pha uh a, tua sung panin No. 61 leh No. 62,
Labour corpte’ hanciamna leh nasep siamna minthang mahmah a hih manin, Kumpi
King george V. in, “Ki mu nuam ing,” ci a hih manin, a kimu dingin corp 2
sung panin ki teng khia uh hi. Tuate Kumpipa tawh kimu dingin, 1918 Marc ni
9 ni-in ding khia-in, ni 10,ni-in, Boulogue khua pan Tembaw tawh English
Channel kantanin pai uh a, nitak nai 4-in England Tembaw khawlna tung uh hi..
Tua panin Meileng tawh pai-in, nitak nai 9-in London meileng khawlna tung uh
hi. Tua lai-ah Uliante in na dawn uh a, Indiate’ tunna inn khat (9th Floor)
tung sak uh hi.

Tua inn deipi sungah Prime Minister leh Minister dangte in na muak uh hi.
Zingsang nai 11, ciangin kumpipa tawh kimu ding leh, galkap puan silh ding
vaikhak uh a, khut kilenin kikhen uh hi. England Kumpi in a khangkhangin
atenna Buckingham place-ah Kumpi King george v. tawh kimu ding a pai teng:-

1. Mawlaik Deputy Commissioner F.O. Fowler

2. Subidar Mangpum
( Khuasak )

3. Interpreter Thawng Zakai
(Muizawl )

4. Company Commender.Songtheu
(Tualzaang )

5. Interpreter.Thuampau
(Khawsak )

6. Company Commander. Vungh Zakham
(Tonzaang )

7. Company commander. Kam Zanang
(Tuipi )

8. Company Commander. Hau Zanang
(Heilei )

9. Platoon Comander. Hang Khawcin
(Tuitawh )

10. Platoon Commander. Thiaukam
(Kaptel )

11. Sergeant. Vialzen
(Vangteh )

*3. Kumpipa tawh kimuhna:*

1918 March 11 zingsang nai 8,-in,Uliante in a zintunna uh panin Motor tawh
la-in Kumpipa tawh Kumpipa’ innah paipih uh hi. Khamtawh kizut a sau mahmah
Saha 4 leh sailu 2 a kisuanna Kumpipa’ zin dona inn dei sungah kigualin,
Kumpipa’ hong pai ding ngak uh hi. Zingsang nai 9-in Kumpipa a galkap puan
tawh kizemin huihluai tawh hong tuak sukin, 3 vei zahtakna a piak khit uh
ciangin khut kilenin a nuai a bangin kumpipa in thu hong gen hi.

*4. Kumpipa’ thu gente:*

*“*Hih zahtak a agamla, Zo gam Tedim panin, gal huh ding a hong pai Labour
corp 61 leh 62 sung panin, galmai nasepna khempeuhah deihsakna tak tawh,
hanciamin paubanna omlo-in, hoihtakin zo cih ka za hi. Ka lungdamna bangmah
tawh kiteh theilo-in ka lungdam hi. Leitung hunah, England Kumpi’ thu neihna
a bei matengin, England mi khat ka om lai tengun,
Zomi<http://vaphual.net/category/zomi/>,
Tedim mi peuhmah gilkial dangtakin hong puksisak lo ding hi ung. Na
gentheihna mun khempeuh vuah England Kumpi in hongkem ding hi ung.” Ci-in
thu a gen khit ciangin, “Note tawh sau veipi ka om nop hangin, ka nasepna
tamin hun ngahlo ka hihmanin, ka dah mahmah hi. London khua-ah na om sungun,
na lamdang tuamtuamte Ministerte in hong lak kawikawi ding hi,” ci-in thu a
gen khit ciangin, khut kilenin kikhen uh hi.

Tua khit ciangin Zo mi Tedim mite, Kumpipa lim kisuanna inn dei sungah, man
(Photo) kizaih uh hi. Minister khat in makaihin kumpipa’ inn sung panin
nidang lai a, mawhnei kumpi Nu’ kithahna nalamdang tuamtuamte etpih kawikawi
hi. Kumpipa inn tai 2 huam bang zai hi. Inn tungah dial mun 16-ah kikhai a,
Nidang lai London khua meikatna leh, zinlinna te lim sungah ensak uh hi.
Kumpi inn sungah naupang kum 12 gual a pha mi 150-te in, Kumpipa’ lungnopna
dingin, nisimin Benkhaza (Music) tumin lam zel uh hi, ci-in ki gen hi.

1918 March 12, ni-in Parliament kikhopna-ah kahsak uh hi. A pai ma-un
Kumpipa Zum khan vel masa uh hi. Parliament kikhopna inn sung a lut uh
ciangun, mipite in zahtakna pia-in ding uh hi. Kikhopna a man uh ciangin,
Kawlgam Governorpa in, a innah moh leh niangtui tawh vak hi. Tua lai a
nasep sin Kawl mi 13-te tawh, kiho khawmin nitak ciangin Cenima etpih uh hi..
1918 march 13, zingsang an nek khit ciangin, ganhing khawina (Zoo) en uh
hi. A ciah uh ciangin Whiter leh whiteson companyte in, Singgahtui tawh vak
hi.

1918 March14 ni-in, England Kumpi a sem ngei khempeuh leh, vaihawm ulian
khempeuhte’ laizangah, Kumpi King george V. 4-te’ innkuan lim omna etpih uh
hi. Tua mun a cing galkap khat, Songtheu in milim sa-in a khamul a lawnsak
kha hi. Tua lai pen milim lah mihing kisa, mihing lah milim kisa thei hi,
ci-in gen uh hi. Nitak lam ciangin, Kham leh ngun ki bawlna sik namkim leh
van tuamtaum kibawlna munte en uh hi. 1918 March 15 nitak an nek khit
ciangin, London khua nawl a om vanleng bawlna mun etpih uh hi.

1918 march 16 ni-in India Governorpa in an vak a, An a nek khit uh ciangin
Roll company leh Whiteson Companyte in sam leuleu uh hi. Nek theih dawntheih
tuamtuam tawh zindo uh hi. Roll Company inntung a sang pen munah, bawlung
tualpi om a, tua panin London khua sung kimu thei hi. Roll Company inn
laizangah inn tung leh inntual kikal, khuampi khat om a, a kim kot mel
tuamtuam nei singpek tawh kizem hi. Sabuai bangin ki umcip hi. Tua khuam pen
a tawntungin kipei den a, van leite in khuam kipei den tunga sabuai sungah
sum khia leh vante a mau’ gei sabuai-ah hong pai lel hi, ci-in gen uh hi.
Lampi gei vanzuaknate-ah, a van man zah ding sum kikhia-in, Switch ki mek
leh a leinop van pusuak hi. 1918 March 20 ni-in ciah kik ding gelna a om
hangin, Germany galkap a kiman tul 300-te puakna-in Tembaw teng kizang ahih
manin, ciah theilo uh hi.

1918 March 22, ni-in London pan ciahkhia-in, Brazil camp a tun uh ciangin,
England galkap lut theihna ding lai tunga, galkap a suak nuamte galkap dan
sin dingin Lyons camp-ah kisuan uh hi. Tuate pai khiat ni zanin, thautang
koihna innpi bomb in kha a, tua munah ki om ngam nawnlo-in mundangah kitai
hi. Galtaina mun panin, England galkap a suak nuam lote inn lamah ciahsak
hi. England galkap suak a, Lyons camp a galkap sinte a nuai abangin za kipia
hi:-

1.Capt F.O Fowler – Colonel

2. Gordon – Lt. Colonel

3. Warald – Major

4. Ohtakhin -Captain

5. Thawng Zakai -Captain -Muizawl

6. Thuampau – Captain -Khuasak

7.Vung Zakham – Leutanant -Tonzaang

8. Songtheu – Leutanant – Kaptel

9. Kam Zamang – Lieutanant -Tuipi

10. Kimvungh -Lieutanant – Lamzaang

11. Do Cinlian -Lieutanant – Haupi

12. Cinkhai -2nd,Lieutanant -Tuitum

13. Lian Zathang -Lieutanant – Laitui

14. Pau Cinlian -Lieutanant – Gamngai

15. Pau Zacin -Subidar – Suangzaang

Atung a bangin za tuamtuamte a piak banah, Sergeant, Corporal akipan za
tuamtuam a ngah tampi ki om hi. Tuate Lyons camp-ah nipi 3 sung galkap dan
a sin sak laitakin Zo gam panin laikhak ki ngah a, Kuki Thahdo leh Hakha gal
kisimna hangin lo ki kho theilo cih thu a zak ciangun, Zo gam ciah kik ding
a khuan ngen uh a, 1918 July kha-in hong ciahin August kha-in Tedim hong
tung uh hi. Piancit gamah *Kum khat leh kha 6* sung na sem uh a, galmai leh
natna tawh hong sihsante longal, Mangkaang Kumpi in minphatna *PAHTAWINA LAI
* (Certificate) khat ciat pia uh hi.

*CERTIFICATE*

*This is Certificate is given to ——————-who enrolled voluntarily as a mate
in the Burma labour Corp and worked in france for the British Government
during the great war. He worked loyally and well in all; weather by night as
well as by day and every advance and often dangerous condition and willingly
and cheerfully bare his share of the burdens of the day. This fact should
ever be remembered to his credit by those who have any dealings with him and
may all officials deal with him and his family in the liberal for him on
which the place his service at the disposed of the empire in its hour of
stress may he and his family never be forgotten*.

Sd/-

F.O Fowler (Capt)

Burma Commission

Piancit pai Labour Corps a nasemte lungzuan khuangaihna tuamtuam kawm kalah
mi 23 te in hong nusia uh hi. *Tuate in*:-

1. Ngulngin 4. 10 .1917

2. Thangeng 25. 12. 1917

3. Tutlangh 29. 10. 1917

4. Tuangpum 9. 12. 1917

5. Vialdam 9. 12. 1917

6. Ginneng 31. 10. 1917

7. Vumdai 26. 10. 1917

8. Kamang 28. 10. 1017

9. Ngokam 9. 10. 1917

10. Tualkim 4. 9. 1917

11. Lunkap 7. 12. 1917

12. Khoigin 6. 6. 1017

13. Khup Zadal 15. 10. 1917

14. Lang Zakhen 12. 2. 1917

15. Suanthawng 29. 1. 1918

16. Zuanpum 28. 12. 1918

17. Ngindam 7. 3. 1918

18. Siatlut 9. 3. 1918

19. Kamngul 27. 4. 1918

20. Paupum 29. 1. 1918

21. Sonneng 7. 11. 1918

22. Kaingin 23. 10. 1918

23. Maha peng 21. 12. 1918

Hih atung a asite Piancit gam galpi masa (1st World war) hun sung a, a site’
hanah kivui-in, hancingte in limtakin cing uh hi, ci-in ki gen hi.

15. Suanthawng 29. 1. 1918

16. Zuanpum 28. 12. 1918

17. Ngindam 7. 3. 1918

18. Siatlut 9. 3. 1918

19. Kamngul 27. 4. 1918

20. Paupum 29. 1. 1918

21. Sonneng 7. 11. 1918

22. Kaingin 23. 10. 1918

23. Maha peng 21. 12. 1918

Hih atung a asite Piancit gam galpi masa (1st World war) hun sung a, a site’
hanah kivui-in, hancingte in limtakin cing uh hi, ci-in ki gen hi.