Niagara Falls pen tuizeu a sang mah mah US leh Canada gamgi a om ahi hi.Niagara kici pen tualai muna a teeng masa Indian Iroquois te’ pau Onguiaahra’ pana kilasawn hi in tuipi gek(strait) cihna ahi hi.Hih Niagara Fall pen mun thum ah luangkhia hi. Tuate Horseshoe Falls, American Falls leh Bridal Falls ciin min tuam tuam ki vawh hi.
Niagara Falls ava mukhia masa pen Samuel De Champlain ahi hi.Kum 1604 kiima Cana leh a kiim ah a vak lain vat awn kha zen zen hi.Mi pawlkhatin bel kum 1677 a Belgian Missionary, Louis Hennepin muhkhiat dan in gen uh hi.A ki muhkhiat khitciang a painuam mi om toto hi.Kum zalom 18 na kiim teng bangin neekzonna cingzo ding zah in tourist tam hi. Kum 1848 in Charles Ellet’s Niagara Suspension Bridge kici lei kidawh hi.Ahizongin puahphat zek kuul ahihmanin kum 18555 in engineer minthang John Roebling ii’ geelna tawh a hoihzaw leithak kidawh hi.A min zong kikhek in ‘John Augustus Roebling’s Niaga Falls Suspension Bridge’ kici hi. American Civil War khitciang meileng paisak dan ding ngaihsun uh hi.A ma a sing leh suang zatna te sik tawh ki khek hi.Meileeng pai theih nanga kibawl khitciang a min zong ‘Whirlpool Rapids Bridge’ kici ta hi.Tu dongin US leh Canada kikawmna lampi khat hi.

US leh Canada ten Power bawl nangin limzat mah mah uh hi.US ten Robert Moses Niagara Power Plant leh Leweiston Pump Generating Plant koih uh hi.Canada ten zong Sir Adam Beck 1& 2 bulh tuak hi. Niagara Falls in Power a paik khiat theih zah pen 4.4.Gigawatts hi zen hi.Hih in tenna inn 3.8 million kiim tangsak zo hi.Hih tuizeu pen tourist a hup theih theih nangin ki puah toto lai ding hi. Zan ciangin Xenon lights kici taangsak uh hi.Kum simin tourist 13 million kiim in pha den uh hi.

Niagara Falls ah mi tuam tuam in a muhnop ding a tuam tuam lak uh hi.Tua a muhnop a lak zel te laka minthang khat Jean Francois ‘Blondin’ Gravelet ahi hi.Aman kum 1859 in tuizeu tungah sikhau golpi khat zan(kang) in a tungtawn in pai hi.Tua sikkhau tunga pai en dingin US leh Canada lam pan mi tul tampi pai zel uh hi.Khatvei vei bang a mit tuam in khat vei vei mi pua kawmsa in pai thei zen hi.Hih dan mi muhnop ding alak pawlkhat bangin bel sihlawh hiau sam uh ai ve.